خُولَك فروش: شعری از محمودرضا آرمین (سهی سیستانی)

 

 

صبحي پگاه بود و ز نيزار دور دست
آهنگ شهر داشت پريچهره دختري
بر روي سرنهاده خُولكهاي* تازه را
چون تاج سبز رُسته به سرو و صنوبري

از لابه لاي آنهمه سبزينه هاي پاك
نرم و سَبك نسيم دلاويز مي وزيد
زان پيش تر كه دخترك ازده رسد به شهر
بوي خولك به كوچه و بازارمي رسيد

فرياد گرم آي خُولكهاي تازه اش
هرگوش را به جانب او تيزكرده بود
عطر گريخته زگريبان پاره اش
او را بهار و سوسه انگيز كرده بود

آن پا برهنه دختر زيبا تر از پري
همراه خود اگرچه پيام از بهارداشت
امّا دريغ كز غم واندوه روزگار
زخم عميق دردل خود بيشمار داشت

هر شاخه ي جوان خُولك را برون كشيد
ازعمق آبگير، سحرگه به شوق نان
ازپيش چشم مردم راحت طلب گذشت
آن سخت كوش دختر دل ريش و خسته جان

آموخت گل ز محضر حُسنش به صد ادب
خوشرويي و لطافت وپاكيزه دامني
روشن شد ازفروغ رخش خانه ي اميد
چون ديدگان منتظر از چشم روشني

من بودم و طراوت و شادابي و اميد
اوبود و دلفريبي و ناز و حيا و شرم
من درپي اش دويده چوطفلي بهانه جو
اوچون نسيم از بر من پركشيده نرم

آمد چوخشك سالي و قحطي ز گرد راه
از آن خُولك فروش نشاني دگر نماند
ازباغ پرطراوت وسرسبز زندگي
جز خار رنج وغُصّه و محنت اثر نماند

هردم به ياد آورم آن خاطرات را،
افسرده حال خيره شوم بركنار راه
شايد دوباره بوي خُولك هاي تازه را
آرد به شهر صاحب آن چشم و آن نگاه

 

* خولك : نوعي ني است كه به آن لوخ يا لويي گويند و ساقه ي تُرد و نازكش طعمي خوش دارد. 

جاليز: سروده ای از محمودرضا آرمین (سهی سیستانی)

 

 

آبي به جوي آمد و جاليز جان گرفت
جان دوباره کالبد ِسیستان گرفت

در روستاي دور تنور فسرده اي
بوي لطيف وگرمي يك سفره نان گرفت

بلبل بهار را به فراخوان عشق خواند
سنبل به تاب ِزلف، دل از اين و آن گرفت

شبدر نشاط را به چَراگاه ِدشت برد
گَز در كناره رنگ ِگُل ارغوان گرفت

ده در هواي پاك نفس تازه كرد و خاك
بذر اميد را ز همه رايگان گرفت

نخل تَكيده تا كه رُطَب بار آورد
از خشكسال ِآمده خَطّ ِاَمان گرفت

دهقان پير تا به تَماشاي رود رفت
بار دگر جوان شد و تاب و تَوان گرفت

آمد بهار خرّم و شادي ز ره رسيد
خنده نشست بر لب و لب شور جان گرفت

آن طّره هاي نازك گل بستة خيار
آب ِحيات را ز كف ِدشتبان گرفت

دردا " سَهي " كه از پیِ يك لَحظه دل خوشي
طوفان دوباره زندگي از سيستان گرفت

دیوانه سیستان باش: سروده ای از محمودرضا آرمین (سهی سیستانی)

 

 

برخيز و با ما درين دشت، جوياي آب روان باش
با تشنگان كويري، همپا و هم داستان باش

رفته به تاراج پاييز، دار و ندار گل سرخ
همچون بنفشه سيه پوش، در ماتم بوستان باش

تا جوشد از تاول پا، در هر قدم چشمة آب
اي خاك لب تشنه فارغ، از منّت آسمان باش

هرگز مكن پهن چون گُل، رنگين بساط تجمّل
يك لا قبا باش چون سرو، آزاد و آسوده جان باش

تا از حصار شب شوم، گردي رها در دل صبح
يك روزن انديشة مهر، در ظلمت بيكران باش

بر روي هر باد گمراه، آغوش مگشاي چون كاه
مانند صد خوشه گندم، درسفره ای قرص نان باش

تا وارهند از غم و درد، دلهاي اندوه پرورد
فرياد بيداري قرن، در نای هر ناتوان باش

ای نخل بارآور من، عمرت دراز و سرت سبز
در هُرم اين دشت سوزان، ما را به سر سایبان باش

اي مانده در خاک غربت، افسرده حال و پریشان
همچون " سَهي " از دل و جان، ديوانة سيستان باش. 

 

نگاهی بر «سنت ترانه سرایی در سیستان» به قلم پیام سیستانی (شاعر و پژوهشگر ادبیات سیستان)

 

 

ترانه سرایی در سیستان تاریخچه دور و درازی ندارد. البته چندان کاستی هم بشمار نمی رود زیرا سنت ترانه سرایی در ایران و افغانستان نیز چندان دور و دراز نیست . اما سنت سینه به سینه ای و زبان به زبانی در گستره این فرهنگ نیز وجود داشته است که موضوع این نوشته نیست . سخن ما بر سر ترانه سرایی به شیوه نو و مدرن است .

شاید بتوان ظهور شریف و گروهش را آغازی برای ترانه سرایی مدرن سیستانی برشمرد... آغازی که توانست گونه ای از موسیقی شهری / روستایی را که دربخش هنر عامه پسند دسته بندی می شود را وارد فرهنگ مردم کند و از این دیدگاه بایستی شریف و گروهش را موفق ترین جریان موسیقی معاصر سیستان بر شمرد. جریانی که دو چیز مهم را به موسیقی سیستان شناساند . یکی آهنگسازی و دیگری ترانه سرایی را. اکنون من در این نوشته کوتاه در پی ارزش گذاری نیستم و تنها به بررسی تاریخچه و سرنوشت ترانه سرایی خواهم پرداخت تا دریچه ای باشد برای گفت و گو و نیز پژوهش گرانی که در آینده می خواهند در این باره پزوهش کنند.

شریف اتفاق و حادثه ای مهم درموسیقی ما بشمار می رود. حادثه ای که افزون بر پایه گذاری جریانی تازه در موسیقی ما ناخواسته ترانه و آهنگسازی را نیز وارد زندگی موسیقیایی ما کرد و اعتماد به نفس شگفتی به موسیقی ما بخشید و تواست مردم را با موسیقی آشتی یدهد و این آشتی چنان عمیق بود که مردم در هر روستایی که رادیویی وجود داشت ساعت ها دور خانه ی صاحب رادیو و یا میدان آبادی گرد می آمدند تا صدا و ترانه تازه شریف را بشنوند. شریف گویی آرزوی فروخورده مردمی بود که می خواست بشنود و رنچ زندگی را از یاد برد.

سنت موسیقیایی شریف با علی شهری و احمد نخعی پی گرفته شد . در سخنان شفاهی ای که با علی شهری داشتم و از او پرسدم که ترانه های شریف را چه کسی و یا چه کسانی ساخته اند گفت برخی ساخته من است . پس از مرگ شریف علی شهری واحمد نخعی ادامه سنت او بودند اما هیچ کدام به جایگاهی که شریف رسید نرسیدند . با انقلاب اسلامی سال ۵۷ این سنت رو به افول رفت و شریف و سنت موسیقیایی اش تا دهه ها به خاطره ای بدل شد تا این که دوباره پیروان / همکاران و دستدارانش این سنت را پی گرفتند.

حمید رضا آیتی (آهنگر) را می توان یکی از مهم ترین پیروان شریف برشمرد که تا هنوز گهگاهی ترانه هایی با همان سبک و سیاق می سازد . از خوانندگان جوان نیز محمدرضا هدایتی و عادل آبیلی تا اندازه ای دلبسته ی این جریان موسیقی هستند.

شریف و سنت موسیقیایی اش از جهات دیگری نیز مهم است. او راه و فرم تازه ای را با بهره گیری از تجربه ترانه سرایی در ایران پی ریزی کرد و توانست ترانه و آهنگ را از زیر بار بدایهه خوانی های موسیقی ما رها سازد و با دیدی علمی و فنی به این موضوع بنگرد.

پس از شریف مهم ترین ترانه سرای دیگر ما غلامعلی رییس الذاکرین است. رییس الذاکرین افزون بر این که شعر ما ر از بنیاد به هم ریخت و تحولی در شعر ما ایجاد کرد سهم بزرگ دیگری نیز در گستره ترانه سرایی دارد. اتفاقا همان سهمی که نه خودش به آن می اندیشد و نه دیگران. از این بابت اگر بر پایه ارزش گذاری داوری شود سهم و تاثیر ذاکرین بیش از هر کس دیگری درسنت موسیقیایی ماست.

ذاکرین با همان چند ترانه ی خویش نشان داد که ذهن چالاک و آفریننده ای برای ترانه سرایی دارد اما همیشه برایم پرسش بر انگیز بوده است که چرا ذاکرین هرگز ترانه سرایی را جدی نگرفت . شاید دلایل زیادی داشته باشد اما به باور من ذهن پویای ذاکرین در ترانه سرایی و ارزش ترانه هایش اگر بیش از شعرهایش نباشند کمتر نیز نیستند . اما دریغا که ذاکرین نیز پس از درگیر شدن با کارهای پژوهشی ذهن پویایش از پویایی درماند و هرگز نتوانست در این سالها ترانه های همسنگ ترانه های قدیمی اش بسراید . به سخنی دیگر پس از افول ذاکرین ترانه سرایی ما به خوابی عمیق فرو رفت و تنها در لاک خویش به واگو کردن و تکرار همان ترانه های شریف و شهری و ذاکرین پرداخت...گویی مرگ ترانه سرایی خویش را باور کرده بود..

ترانه های اندک دیگری نیز از برخی از خوانندگان شنیده ام که چون نمی دانم این ترانه ها از کیست نمی توانم در باره شان سخن بگویم. در میان این ترانه ها نیز جز اندک شماری باقی فاقد ارزش هنری و زبانی بودند؛ دیشب در گفت و گویی با امیراسحاقی در باره ارزش سازها و ترانه و خواننده و آهنگساز نوشتم که: 

"سازهای اضافی هنر نیست... مهم کارکشیدن و فضایی تاه آفریدن برای هر ساز است وگرنه به خانه ای شلوغ و خیابانی شلوغ شبیه می شود.. باید هرسازی بداند چرا می آید و چگونه می آید ... نباید اسیر سازها باشیم باید سازها فرمانبردار باشند... بی جهت مثل لشکری شکست خورده نیایند و نروند ... بی جهت جیغ نکشند... بی جهت نمانند تا فضایی را بی جهت پر کنند... با یک ساز هم می توان هنری آفرید... سازها مثل وازگان شاعر هستند ... هر وازه ای باید بداند که چرا می آید.هر وازه ای خشتی ست... اگر نابجا بنشیند ترانه را نابود می کند... شعر را نابود می کند... هر وازه بخشی از معماری شعر است... معماری هر وازه مهم است... اگر معمار زبان نباشی نمی توانی فرهنگ و بار معنایی و موسیقیایی هر واژه را کشف کنی... مثل صدا که در ترانه خوانی تفسیری ست برای شعر... شعر باید دست ساز و خواننده را بگیرد نه این که خواننده را اسیر کند... نه این که خواننده را خفه کند...

من بیشتر ترانه های سیستانی را شنیدم... از بنیاد زبان ترانه ندارند.. پیکره مند نیستند.. لق و تق هستند... مرکزیت معنایی دارند.. فقط برای پر کردن جای خالی سازها می آیند... بی معنا هستند... بی نگاه هستند... لال و کور و کرند... معماری و ساختمان ندارند... باری به هر جهتی هستند... شور و مستی ندارند... جان ندارند. جهان ندارند . زبان ندارند. مزه و طعم ندارند و در یک سخن سرگردان هستند. از همه بدتر که معجونی از همه چیز هستند. همزمان از عشق و بهار و جدایی و نیزار و کشت و شهید و حماسه می گویند زبان ترانه ندارند. زبان ترانه با زبان شعر تفاوت دارد . بافت تفاوت دارد. نگاهش تفاوت دارد.

ترانه هم خودش سازی ست در کنار سازهای دیگر... همچنان که خواننده هم سازی ست.. اما در سنت موسیقیایی ما ترانه فقط برای پر کردن جایی در میان سازها می آید و بهانه ای برای خواننده ایجاد می کند تا حضورش را اعلام کند... همین. برای همین است که گاهی دیده می شود که ترانه سرا / خوانده / آهنگساز / تنطیم گر و نوازنده همه یکنفر هستند. اصلا انگار ترانه باری به هر جهتی در موسیقی ماست..."

منبع: گروه فرهنگی و ادبی آیکه

معرفی کتاب: آسوکه؛ 10 افسانه ی سیستان

 

 

نويسنده	ابراهيم خمر
ناشر:	تفتان
موضوع	افسانه ها و قصه هاي سيستاني

 

منبع: ketab.ir

سروده ای از برای «یعقوب لیث سیستانی»

 

این جا چو ظلـــم مفسده ایجاد مـی کـند
دلهای رنجدیده تـــورا یاد می کند
اسطورۀ تبار و دیـار قیـام و خــــون
تاریخ را حماســۀ تــو شاد می کند
تا تیغ برکشیده ای، ای خشـم سیستـــان
نــام تـو لـرزه برتن بغـداد می کند
ایــران زمین اساس رهایی خویش را
بر معجز قیـــام تـــو بنیـاد می کند
درحجــم بی کرانۀ عشـــق واراده ات
بس بیستون تداعی فرهـاد می کند

ای آفتــاب صبــح رهایـــی که یاد تــو
عطر امیــد در نفـس باد مـــی کند
خورشید بی حضور تو از این قبیله رفت
شب در هجوم صاعقه بیداد می کند
یعقــوب لیـــث خیز و ببین سیستــان تو
در دست های فاجعه فریاد می کند. 

 

 

یک نو-آیکه سیستانی: سروده ای از پیام سیستانی

 

نو-آیکه

 

 

بوسه زد بر گونه های سیب؛ بادی مست
گفت با خود: خانه ات آباد
سیب کمرو سرخ شد؛ افتاد

 

خط: مجید خادمی

شعر: پیام سیستانی

 

منبع: گروه فرهنگی و ادبی آیکه 

 

 

دانلود آهنگ سیستانی «تونی عمر و جون مه» با صدای «احمد نخعی»

 

جهت دانلود آهنگ سیستانی در سبک سنتی 

با صدای احمد نخعی

اینجا را کلیک کنید

 

منبع: وبلاگ جامع موسیقی استان سیستان و بلوچستان 

 

آهنگ زیبای سیستانی در سبک پاپ با هنرنمایی صالح بهمنش

 

 

 

جهت پخش آنلاین آهنگ زیبای "نسری جو" با تنظیم و صدای هنرمند سیستانی، صالح بهمنش

اینجا را کلیک کنید 

 

شعری زابلوچانه از جواد محمدی خمک به زبان سیستانی: وه سیستونه که درد زواله می نه

 

شعری زابلوچانه از جواد محمدی خمک (مؤلف کتاب واژه نامه سکزی و ماتیکان سیستان) 

 

 

نگاهی به کتاب عدسک (دو زبانه فارسی/سیستانی)؛ به قلم محمود خلیلی

 

محمود خلیلی

 

« عَدَسَک »

دیروزبعداز ظهر، تلاش کردم، بزرگ باشم، مثل آدم بزرگ ها رفتار کنم و به " آداب و فرهنگ " قومی و منطقه ای مان احترام بگذارم؛ در سه "پُرسه" شرکت کردم! به سه سخنرانی در بزرگداشت " مرگ " گوش دادم! مرده بودم اگر در آن آخری پیرمردی مهربان و دوست داشتنی را نیافته بودم و دم در مسجد دقایقی با او هم کلام نشده بودم، او هم غریب بود کودکی که موی سپیدش نشانِ سال ها تحمُّل دنیای گاه سیاهِ بزرگان را داشت. هر دو از دیدن هم در آن مجلس خوشحال و شگفت زده شدیم. او را نمی دانم ولی من جانی تازه گرفتم، چند قدمی، روشناییِ همراهی با او تاریکی ها را رم داد. برای این که خودم را کاملاً بتکانم، تاکسی نگرفتم، شروع به پیاده روی کردم، این طور موقع ها یا باید چند تیله بخرم و ظرف توشله هایم را سنگین تر کنم، یا باید پارک بروم بازی بچه ها را تماشا کنم یا بلند بلند فحش بدهم! تصمیم گرفتم هیچ یک از این کارها را نکنم، 45 دقیقه پیاده روی کردم تا خودم را جلوی فروشگاه کانون پرورش فکری یافتم، صدای اذان مغرب از مسجد تُرک ها یا هر جای دیگر هم ، حواس پنج شنبه شب هایم را پرت نکرد. 20 دقیقه لای اسباب بازی ها و کتاب ها، ویروس حضور در جمع آدم بزرگ ها می زدایم؛ دو کتاب بر می گزینم؛ یکی " فرفره های سنتی ایران " – خودم این کتاب ارجمند را دارم ، برای دوستی خریدم و همان دیشب به او رساندم- ، دیگری : 

" عدسک "

روایتی دیگر است از همان قصه ی معروف "نخووتک"(=نخودک) [چقدر با برادرم این قصّه را دست کاری می کردیم(و گاهی دوباره به یاد بچگی ها می کنیم) تا بیشتر بخندیم!]

"عدسک" را کانون در سال 86 چاپ کرده ، در مجموعه ای که مُهر "دوزبانه" بر پیشانی دارد. در این کتاب از مجموعه ی دوزبانه ها ، جز پارسی معیار ، سیستانی برای روایت برگزیده شده؛ برایم جالب بود. برگردان سیستانی اش به قلم بانویی است به نام " زینب سنچولی " ؛ نمی شناسمش، کتاب را می خرم تا با این کار به قولی که در گروه " آیکه" داده ام که " من یک کتاب می خرم " هم وفا کرده باشم! در خانه ورقش می زنم، خودم را جای برخی بزرگان گروه می گذارم و چنین گمان می زنم[شاید خطا باشد ولی از این خطاها نکنم هم می میرم!]:

- این آدم چه طور آبروی زبان سیستانی را با آن ظرافتش برده، یعنی کانون نمی توانست یک کارشناس زبان فهم را بیابد و این طور به ما صدمه نزند!؟

- واویچا ای چز بو که نبو!

- زبان را تا حد لهجه پایین آورده، بابا سیستانی لهجه نیست، زبان است ...

- "اَفتیدَ" را "اُفتادَ" ، " از جای کِ " را " چون" و.... آورده، این چه سیستانی من در آوردی است.

- این خانم خودش باید با کاردان و اهل فن مشورت می کرد.

- او به سهم خودش زحمت کشیده ، من قلم این آدم را می بوسم( این حرف یک پیرمردِ خوش فکروگِل گروه است!)
- .....

 

من امّا از او سپاسگزاری می کنم ، کاری بزرگ کرده است، این گویش را به همه شهرهای ایران برده، به همه ی کودکان و نوجوانان ایرانیِ خواننده داستان رسانده؛ باید قدرش را دانست. او بی ادعای فلان و بهمان کاری کرده که هیچ یک از بزرگان نکرده اند، به خاطر این کار از او سپاسگزاری می کنم. 

 

منبع: گروه آیکه 

«دِی دِی تره گُم مِی نو» : سروده ای از جواد محمدی خمک

 

 

 

منبع: گروه آیکه 

(بازنویسی بر اساس رسم الخط شهنازی)

در رثای مردان مرد موسیقی سیستان (به قلم غلامرضا عمرانی)

 

غلامرضا عمرانی

 

باید روزهای آخر بهار 42 باشد، پنجاه و دو سال پیش، که سیل آمده و پل نهراب کارایی‌اش را ازدست داده و مسافران را این سو و آن سوی رودخانه پیاده می‌کنند و با توتن از رودخانه می‌گذرانند. پدر- رحمه‌الله علیه- یکی از همین روزها از زاهدان برگشته‌است و دوستان و همسایگان برای دیدنش در خانه گرد آمده‌اند. شاید نخستین مطلبی که عنوان می‌کند، شرح دیدارش با نظر و مستیان باشد؛ برای من، دانش‌آموز کلاس چهارم ادبی، این قضیه تازگی دارد؛ گوش‌هایم را کاملا تیز می‌کنم؛ چون تا همین امروز ندیده‌ام که پدر از «عمله‌ی طرب!» جز به‌ضرورتی و آن هم کوتاه سخن بگوید. با این طبقه خصومتی ندارد؛ اما آنان را نمی‌بیند؛ فقط نمی‌بیند؛ به همین مایه بسنده می‌کند که نادیده‌شان بینگارد. هرگز هم ندیده‌ام در سوری و سروری که یکی از آنان حضور داشته‌باشد، شرکت کند. به دلیلی دیگر، ازجمله رسوم مردم‌داری، ممکن است حضور داشته‌باشد؛ اما گویا نیست؛ نه او هست و نه آنان.

گفته‌باشم که از سویی، به‌حکم sarra:-šnâsi – که بسیار رایج است در میان این طبقه از سرشناسان سیستان، پدر، این گروه را نیک می‌شناسد؛ اما گفتم که هرگز نمی‌بیندشان!
از همین روست که گفته‌های آن روزش برایم تازگی پیدا می‌کند و سراپا گوش می‌شوم؛ به‌ویژه آن که لحن سخنشان بسیار طرف‌دارانه است! درشگفتم از این که با لفظ (bečâra:-go«بیچاره‌ها») از آنان یاد می‌کند؛ نوعی طرف‌داری دل‌سوزانه را در کلامش احساس می‌کنم که برایم تازگی دارد. می‌گوید که آنان را ملاقات کرده‌است؛ روی توتنی که از رودخانه می‌گذراندشان؛ زانو به زانو نشسته بوده‌اند و مستیان برای پدر شرح واقعه کرده‌است و به‌تمامی، حق مطلب را ادا کرده که دست‌اندرکاران رادیو استان، از ایشان و سایر دوستان و هم‌کارانش دعوت به هم‌کاری در رادیو کرده‌اند.

پدر گفته‌است که امیدوار است این هم‌کاری تداوم داشته‌باشد و به برقراری حقوق و دستمزدی همیشگی بینجامد و مستیان در پاسخ پدر گفته‌است که فعلا از او و هم‌کارانش خواسته‌اند دست‌به‌نقد، آنچه از هنرها در چنته دارد، رو کند تا ارزیابی‌اش کنند.

پدر اظهار خوش‌حالی کرده‌است که چنین می‌باید؛ اما برای محکم‌کاری از ایشان پرسیده‌است که آیا او همه‌ی هنرهایش را بر سر دست گرفته و تقدیم کرده‌است؟

مستیان به‌سادگی تمام، پاسخ داده‌است که البته؛ و می‌بایست که چنین می‌کرده‌است تا متاعش به‌‌تمام و کمال عرضه شود.

پدر به او هشدار داده‌است که مبادا همه‌ی داشته‌هایش، حتی بند فاخر آخرین را، از سیصد و شصت بند، رو کرده باشد و بر سر دست گرفته و پیشکش کرده‌باشد که اگر چنین باشد و همه‌ی دار و ندارش ضبط شده‌باشد...!

می‌گفت بیچاره مستیان! اشاره‌ و هشدار آخرم را درنیافت و گفت به من گفته‌اند که حالا به خانه و زندگی‌ام برگردم و آن‌ها، بعدا به من اطلاع خواهند داد و به‌موقع، مرا برای هم‌کاری دایمی فراخواهندخواند.

پدر از آن بیم داشت که این قول از جنس «امروز برو فردا بیا» باشد و چنان بشود که دیگر نیازی به حضور خود ایشان حس نگردد و بر اینان نیز همان برود که بر بسیاری دیگر رفته‌است.

بعدها معلوم شد که هم‌چنان است که پدر پیش‌بینی کرده‌بود. هیچ کس سراغی از این مردان مرد موسیقی سیستان نگرفت؛ چشمشان در انتظار پیک و نامه و پیام، تا سال‌ها بر آستانه‌ی در ماند و خشکید که خبری بازنیامد! نوارهایشان گاه و بیگاه از رادیو زاهدان شنیده‌می‌شد؛ بی آن که حتی نامی از آنان به میان آید.
پدر اگر گاهی از این دست موسیقی چیزی به گوشش می‌خورد، باتأسف بسیار فقط می‌گفت:
هی؛ هی؛ بیچاره مستیان؛ بیچاره نظر.

چندی بر این سال‌ها نگذشت که شنیدم این بزرگواران در بحبوحه‌ی قحطابی فراگیر سال 1350 – سال و ماهش را از سر یقین نمی‌گویم؛ فقط شنیده‌ام- مثل هزاران سیستانی بی‌پناه دیگر آواره‌ی غربت دامن‌گیر دشت گرگان شدند.

 

بررسی «موسیقی سیستان» توسط چهره های مطرح فرهنگی در گروه «آیکه» : پرده چهارم

 

 

 بخش چهارم از گزیده نظرات مطرح شده در گروه آیکه پیرامون موسیقی سیستان

 

*****

 

- بهتر است ، نگاهی به سالن های جهانی و درخشش موسیقی بلوچستان، کردستان، خراسان و... بیندازیم؛ آیا ادا اطوار خاصی در دستکاری موسیقی محلی کردند که چنین می درخشند، خیر آنان(نوازندگان، خوانندگان و رامشگران) نماینده صادق نواها و نغمه ها و الحان قوم خود هستند نوآوری شان هم با تقلید و گدایی از این جا و آن جا نیست، با توجه به استعداد هنر بومی شان است.

 

- اما بازهم اعتقاد دارم که باتوسل به موسیقی اصیل سنتی که ریشه در فرهنگ کهن این دیاردارد و‌تلفیق مدرنیته میتوان آثار درخوری خلق کرد. سالها موسیقی سیستان زندگی لاکپشتی داشته آهنگهایی نظیر "زابل جان او برده خدا ، او برده" بعنوان موسیقی سیستانی پخش میشده!

اما چند سالیست که دوستان خوب وتوانایی دراین عرصه پاگذارده اند؛ بی شک با صبر وتلاش میتوان همانگونه که شعر پس از ذاکرین اوج گرفت موسیقی سیستانی نیز شاهد اوج و بالندگی باشد.

 

- پرسش : آیا موسیقی سیستان در این چنددهه پوست ادازی کرده است ؟ دلیل سرسختی و سنگوارگی موسیقی سیستانی چیست؟  آیا ما در این سال ها توانسته ایم گامی به پیش برداریم و آثاری  نو و با طراوتی تولید کنیم ؟ اگر آری چرا و اگر نه چرا ؟

- کدام پوست اندازی. تکرار مکررات پوست اندازی است. بنظر من درجا زدیم.

- شریف با امکانات پنجاه سال پیش و بلکه بیشتر توانست آثاری رو خلق کنه و به یادگار بگذاره که هنوز از بسیاری از آثار خوانندگان فعلی سیستان. شنیدنی تره.

 

- زود حکم صادر نکنید هنوز تا سرودن شعر و ترانه ای به گویش محلی چه ملمع گونه و چه مستقل و با یک گویش راهی بس دراز فاصله داریم آنچه تا کنون گفته شده سیاه مشق هایی ست که در ردیف طبع آزمایی های اولیه با تمام کاستی‌های که دارند قرار می گیرند باید یاد مان باشد که هر گردی گردو نیست اما اگر گوشی شنوا و ذوقی نقد پذیر وجود داشته باشد که در کمال فروتنی بخواهد راه درست را بیاموزد حتما این کار مهم شدنی ست

عیب کار از آنجا ناشی می سود که ما وصول به هدف را بسیار ساده و آسان فرض می کنیم در حالی که در مقام عمل این چنین نیست ریز کاریهای هنر شاعری از راه تجربه به دست می آید. شاید من نوعی چیزی سر هم کنم که چهار ستون اولیه اش مثل وزن و ردیف و قافیه اش درست باشد اما تا مرحله ی شعر شدنش فرسنگها فاصله داشته باشد

به گمان من کسانی که به طور علمی موسیقی را آموخته اند و آن را به طور جدی دنبال می کنند باید به دنبال یافتن شاعرانی باشند که دست انداز های کلامی و گامهای اولیه را در شاعری پشت سر گذاشته باشند و دارای زبانی متشخص شده باشند آثار منتشر شده ی شان خالی از عیب و نقص باشد و در صف مقدم سرایندگان شعر و ادب فارسی یا بومی سرایی قرار گرفته باشند

اینکه در گروه اعلام شود ما به ترانه سرا نیاز داریم و بلافاصله سر و کله ی کسانی پیدا شود که همه جا حضور دارند و نقش بازی می کنند و بخواهند نظمهای سست و پر غلط شان را بخورد دیگران بدهند کاری که بیش از 50 سال مداومت داشته و هنوز در اولین قدم در حال درجا زدن هستیم

نقطه ی امید و روشن این امر وجود علاقمندانی وارد به کار و دلسوز است که باید بکوشند به دام شهرتهای کاذب و کارهای نیم بند و ابکی مشتی لمپن نیفتند و از آدمهای کاردان کاری در خور و شایسته متوقع باشند به همین سادگی.

 

- معایب و ضعفهای موسیقی استان

1.عدم همدلی و وحدت اجرایی بین نوازندگان و هنرمندان  موسیقی استان

2.پراکندگی هنرمندان بواسطه موقعیتهای شغلی و زندگی

3.عدم همکاری ماخذ فرهنگی به جهت رشد رو به جلو  هنرمندان وفرهنگ موسیقی فورکلور

4.عدم برنامه ریزی زیر بنایی  از پایه برای هنر موسیقی  جوانان استان

5.عدم ارزش هنری هنرمندان استان و معمولی جلوه دادن هنر آنان

6.بزرگ نمودن بیش از حد هنرمندان کشور در دستگاهها اجرایی این عرصه  و سرکوب کردن استعداد های درخشان جوانانی که در این مسیر فعالیت میکنند

7.مهم       .....نبود آموزشگاه های تخصصی موسیقی ...و مشغول بکار شدن هنرمندان در امر اموزش ....که این خود چندین هدف را دنبال میکند ...1.باعث همدلی و رفاقت اجرایی هنرمندان میشود 2.جوانان سرگرم میشوند و دیگر در خیابانها پرسه نمیزنند 3.مردم با موسیقی بیشتر آشنا میشوند 4. برای ذهن کودکان موسیقی فوق العاده است 5.زیر بنایی کار شده و همین موجبات کنسرتهای اموزشی را بدنبال دارد و غیره ......

8.دامن زدن به باور بیش از حد هنرمندان به واژه های     نمیشود     نیست        

9.عدم استفاده کامل از توان خود موسیقی

10.عدم دسترسی به امکانات تخصصی موسیقی از قبیل استودیوهای حرفه ای . اساتید فن . ابزارها  و نوازندگان جهت تولید و نشر البوم .

11.عدم سرمایه گذاری و سرمایه گذار در این بخش توسط دستگاه های اجرایی . یا خود شخص هنرمند . یا اسپانسر شخصی

12.عدم برگزاری جلسات . گردهمایی ها ی هنرمندان  حداقل هر 6 ماه یک بار و تقدیر و تشکر از پیش کسوتان این عرصه

13.عدم کنسرتهای آموزشی جهت اشنایی و استفاده از ظرفیتهای جوانانی که در عرصه خوانندگی و نوازندگی وغیره استعداد دارند

14.عدم انگیزه و آینده نگری در بین هنرمندان

15.قرار گرفتن موقعیت استان به لحاظ جغرافیایی آب و هوا  که این یکی از عوامل تاثیر گذار بر روی صدای انسان میباشد .

16.عدم اشنایی دقیق هنرمندان از موسیقی فولکلور سیستان .

17.عدم وجود یک شخص مدیر و کارشناس در همه زمینه های موسیقی

 

- محاسن موسیقی استان

1.غنی بودن موسیقی استان  زبانزد است و میتوان با تلاش و پشت کار، همراه تجربه ودانش  پرده از راز این موسیقی گشود .

2.هوش بسیار بالا ی فرزندان سیستان در موسیقی

3.  پشتکار  و تلاش بصورت ژنتیکی و ارثی در جوهره جوانان استان

 

- یک پیشنهاد این است که حداقل یکبار در سال گردهمایی در زاهدان یا زابل و یا تهران داشته باشیم...با شرکت هنرمندان شعرا و علاقه مندان..اگر کسی داوطلب برگزاری این جلسه همدلی بشه هم دیداری دوستانه خواهد بود و هم شاید راهکارهایی پیشنهاد بشه...هم فال هم تماشا

 

- متاسفانه گردهم آوردن اهالی موسیقی سیستان دورهم کار چندان ساده ای نیست .

خیلی شفاف صحبت کنم ، مشکل عجیبی که در اهالی موسیقی سیستان هست پس سرهم حرف زدنه !  من با جوانانی رو برو بودم که بعضی از هنرمندان و گروه های فعال فعلی سیستان رو مانع پیشرفت خودشون می دونن !!! آخه عزیز دل سایه هر هنرمندی باید به اندازه خودش باشه شما وقتی دانش و تجربه کافی رو کسب کردی بفرما جای دیگران !

هنرمندانی رو دیدم که میگن فلانی چیزی بارش نیست... باز فلانی میگه بهمانی چیزی بارش نیست ... اینها میشه همون عدم همدلی و اعتماد به هم

چندسالی قبل با عده ای از دوستان تصمیم گرفتیم  اولین همایش بزرگداشت پیشکسوتان موسیقی سیستان رو برگزار کنیم ... ادارات متولی امر که قول همکاری به ما رو داده بودن چند روز مانده به برگزاری همایش زدن زیر همه چی !!! روی چه حسابی نمید دونم .

بالاخره به تنهایی متوسل شدم به موزه مردم شناسی سیستان خانم شهرکی ... اون همایش تبدیل شد به یک بزم خصوصی و دوستانه با حضور آقای حمیدرضا آهنگری

نام  نمی برم اما بسیاری از اهالی هنر موسیقی اونشب سمت بزم ما نیامدن !! حتی شاگردان آقای آهنگری . یک نفر هم که دعوت ما رو لبیک گفت چند روز بعد پشت سر گفته بود :محیط در شان هنرمندان نبود ... دوتا هنرمند پیدا نکردیم اونجا و ....

یه چیزی که خیلی بد بین اهالی موسیقی ما جا افتاده " اولین " بودنه !!!! من اولین کتاب ... اولین سی دی ... اولین کنسرت و.... ! اغلب دوست دارن یک اولین رو به نام خودشون ثبت کنن و حال اینکه نام و افتخار برگزاری اولین همایش بزرگداشت پیشکسوتان موسیقی سیستان نصیب یک مجمع مردم نهاد می شد !!!!

 

- مدت دو سال هست که بنده کلاسهای سلفژ و پیانو کلاسیک رو در زاهدان تدریس دارم تا زمانی که شیراز بودم به زاهدان و الان هم که تهرانم از تهران به زاهدان ماهی چهار روز در سخترین شرایط دقیقا متولیان امر از این قضیه آگاهند و این حرکت اثر گذار فرهنگی که تربیت افرادی را برای سالیان سال بعد واکسینه خواهد کرد کاملا مسکوت مانده و این اتفاق در خانه تک تک شاگردان اتفاق میوفته اما با بودجه های کلان استان,اما چرا این اتفاق در سطح استان نمیوفته جای خیلی اما و اگرها دارد,دیدگاه من باز هم قضیه آموزش هست و الا غیر از ان نگرانی هر فرد هست از این که از چشم بیفته و کمتر به به و چه چه بشنوه والا ریشه در جای دیگه هست که باید دنبالش گشت

 

- نظر من

جشنواره موسیقی داریم

دوستان ناظرش را قوی کنیم

ورودیه رفاقتی نشود تا چون گذشته کارها ضعیف و ضعیفتر شود

بودجه ای که همه ساله گرفته میشود خرج راهش شود

کارها شنیده شود

برترینها انتخاب و تشویق شوند

صدا و سیمای استان حمایت کند

رسانه ها رونق دهند

 

- یا همین جشنواره را ارتقا دهیم

بکنیمش استعداد یابی

با رای مردم

هیئت ژوری قوی

پخش از صدا و سیمای استان

و در پایان جایزه یا قراردادی برای البوم

 

- چیزی که مرا بشخصه سخت نگران می کند حضور آدمهای بی مایه در عرقه ی ترانه سرایی ست که هر از گرد راه رسیده ای با سرمایه ی پر رویی که دارد خود را وسط معرکه نی اندازد و تا متوجه شوی که چگونه حضرت آقا بر بام رفته خدا می داند با چه تمهیدی باید پایانش آورد باز موسیقی به علت دشوار آموزی اش تا حدی مانع از چنین جسارتهایی می شود آنچه خواسته من است در مرتبه ی نخست شناخت استعدادهای واقعی و کار آمد و سپس هدایت شان در مسیری درست و سازنده و این مهم شدنی نیست مگر شورای عالی شعر و موسیقی داشته باشیم که بر کارها نظارت مستقیم داشته باشد و برای انجام کار نیازمند بانک اطلاعاتی از گذشته ی دور تا زمان حاضر هستیم که افراد خبره و متخصص این آثار را از حیث درجه ی ارزش کد بندی کنند پس از آن اگر کاری تولید شود و متکی به معیارهای درست باشد به طور مسلم حاصل کار چیزی در قبول خواهد بود به امید رسیدن به سطح ایده ال در تمام زمینه های فرهنگی سیستان

 

- اگر شاعر بومی سرای سیستانی ما که در قالبهای عروضی شعر می سرآید قابلیت کاربردی واژه های گویشی را بداند و اگر آموخته باشد که فضای شعر محلی جایی برای جولان دادن کلمات ادبی زبان معیار نیست اگر آنقدر با گویش خود آشنا باشد که گاه می تپاند به جای یک کلمه ی ادبی چند واژه ی گویشی مترادف در اختیار اوست و اگر واژه های ابتدا به ساکن چون مصیبت به دانان رویش چنگ نیاندازند و سبب از هم گسیختگی وزن نشوند و دهها مورد دیگر به اضافه اینکه در شعر گویشی باید از طبیعت و زندگی ساده ی روستایی و تشر اداب و رسوم و نامهای فراموش شده وو..

و نیز شعرش را آدمهای مطلع و کاربرد تایید کرده باشند تازه آغاز راه است و می تواند در این شادی گام بر دارد

در کمال تاسف از گذشته تا اکنون من کاری بی عیب و نقص و گاه در حد اغماض از غزلهای بسیار ریز فنی از هیچ کس نه دیده ام و نه شنیده ام. برای اثبات این حرف هر ترانه ای که هزاران بارک اله گرفته و از چند همایش نشان لوح افتخار دریافت کرده لطف کنید تا در ترازوی نقد با هم بسنجیم این سخن را بدان جهت گفتم که همه بدانند ما باید از صفر شروع کنیم هم در بخش موسیقی و هم شعر و ترانه و این راه بس درازی ست که باید با همگامی و همراهی فرهیختگانی چون پیام و میری و دیگران پیموده شود وگرنه از سر در پیش افکندن و هر کس کار خود را کردن و در گروه کوچک دوستان به محک زدن کار به جایی می رسیم که پس از نیم قرن با درجا زدن ایستاده ایم

بیایید کمی هم یکدیگر را ببینیم و دست از منیت و غروری که روز ما را سیاه کرده برداریم و خوراک غلط به ناف فرهنگ مردم خود نبندیم اگر من شاعر ضعیفی هستم و می توانم یک واژه ی گویشی را بر کرسی وزن بنشانم نباید به خودم حق بدهم که تلفظ آن را دیگر گون کنم

 

- ما گویا در باره چیزی سخن می گوییم که چندان شناختی از چیستی اش نداریم.. یعنی اگر از ما بپرسند که  تعریف شما از موسیقی ای که شما آنرا سیستانی می نامید چیست چه پاسخ خواهیم داد.. پس  پیش از آن که در باره  انواع /  چگونگی و ساختار و فرم و ساختمانش سخن بگوییم   اندکی هم در باره چیستی اش حرف بزنیم.. من از دوستان  خواهش می کنم که  در چند جمله  برای ما در  چیستی آن نیز سخن بگویند... تا بحث را  از زاویه دیگری نیز بنگریم..شاید این بحث و رسیدن به پاسخی نسبی ما را در شیوه کار یاری دهد.

 

- به باور من آییکه های مادرانمان و سیتکهایی که مردمانمان چه هنگام درو و یا کارهای دیگر میخوانده اند ابتدایی ترین شکل موسیقی سنتی ما هستند.

 

- ننه مه کنجکه تونو ....وقتی افراد قدیم این اثر را بدون سازهای موسیقی  میخوانند بسیار زیبا میخوانند . ولی وقتی با سازهای الآن میشنویم زیاد ان گیرایی را ندارد . چرا؟چون کوک سازهایمان بر ان اساس نیست . کم و زیاد دارد . صدای زیبایی هم نداریم متاسفانه در حال حاضر که محلی  بخواند.

 

- درواقع موسیقی در سرزمین ما  پیش از هرچیز زاده زندگی ست

آییکه ها با تولد آدمی خلق میشود

و سیتک خوانی ها و آوازهای کار به هنگام درو یا ماهیگیری اوج میگیرد با نواها و ترانه های عروسی ، بحث و بیتها  زیست میکند و آنگاه در مرگ با رباعیها با آدمی همراهی میکند.

 

- بی هیچ گزافه ای من با سخنان شما در مورد  کاستی های شعر به زبان مردم سیستانی و نبودن ترانه سرایان  چیره دستی  همداستان هستم.. در این باره ما کاستی های زیادی داریم.. نخست این که ترانه هایی که از گذشته  به ما رسیده است از دیدگاه زیبایی شناختی هنری بسیار  سست هستند و گاه بد مفهوم .  چیزهای تازه ای هم گاه ما به نام ترانه و شعر  می شنویم باز هم اگر سست تز از کارهای پیشین نباشد  چیزی از آنها کم ندارد..اما همه مشکل ما شعر و ترانه نیست...ما در زمینه آهنگ هم کاستی داریم.. به سخنی دیگر اگر آهنگ تر و تازه و نابی باشد بی تردید بنده بر روی آن ترانه ای خواهم نوشت...به سخنی دیگر یکی از ارکان موسیقی ما که ترانه باشد جایش خالی ست.. بسیار هم خالی ست اما این را هم می دانم که  ترانه ساختن به زبان مردم سیستان که فاقد تجربه شعر است بسیار دشوار است... سخن بر سر واژه نیست بسیاری از این شعرها و ترانه ها  کاستی های دستوری دارند و با ساختمان زبان مردم سیستان همخون نیستند..شاید در بهتترین حالت   برگردانی و ترجمه ای از شعر دری  هستند و ذهنیتی دری زده باشند... اما در زمینه  آهنگ هم گرفتاری های زیادی داریم..در ضمن من بر روی بسیاری از  آهنگ های قدیمی شعر نوشته ام  تا آهنگسازی و خواننده ای پیدا شود و دوباره اجرایش کند...

 

- ما  شعری را برای مسابقه خواهیم  گذاشت.  هر آهنگسازی که بتواند بهترین  ملودی  و آهنگ را بسازد همان کار را اجرا خواهیم کرد و  جایزه ای را نیز برای اینکار در نظر گرفته ایم تا دستکم  شاید موسیقی ما از خمودگی..در جا زدن  رها شود و تکانی بخورد...

 

- سازها در هر فرهنگی مهم هستند اما نه با اندازه فکر و اندیشه و حسی که پشت هر سازی نهفته است. سازها مثل وزن و قالب های شعری هستند.. هیچ قالبی و وزنی به تنهایی نه بر وزن دیگری  برتری دارد و نه خوب یا بد است... من با سازها هیچ مشکلی ندارم..چه با سازهای غربی و چه شرقی.. اگر سازی توان داشت و بدرد همان قظعه ام خورد که خوب است و اگر نخورد باید او را در جای دیگری  استفاده کرد... نه این که ناچار شویم که  برای نشان دادن اصالت ملودی آن را به زور  بر پیراهن  ترانه و آهنگ وصله کنیم.. هر سازی حنجره ای دارد و هر فرهنگی نیز حنجره ای... ما تا زمانی که ندانیم حنجره فرهنگی ما چیست گمان می کنم که نتوانیم از توان های ساز بهره ببرید.. مهم نیست که این ساز گیتار است یا دایره و رباب... مگر با همین رباب و قیچک و ویلون، کردها و لرها ترانه نمی سازند؟ خوب ما هم می سازیم... به شرط این که حنجره فرهنگی ساز های خود را پیدا کنیم و بدانیم شخصیت  آهنگ ما چیست... برایم اصلا مهم نیست که پاپ باشد با  نباشد..سنتی باشد یا نباشد.. مهم این است که  طعم و مزه  فرهنگ ما را بدهد...یعنی  شخصیتی به موسیقی ما بیفزاید...

 

- آن چه تا کنون در بحث های دوستان درباره ی موسیقی سیستان خواندم، ارزشمند بود ، در این پیام ها نکات فراوان آموزنده ای برای خواننده است ؛ امّا

من در جایگاه شنونده موسیقی و پی گیر این گفت و گو، هنوز نتوانسته ام به پاسخی قانع کننده درباره ی وضعیت کنونی آن نوع از موسیقی که نشان سرزمینی به نام سیستان را داشته باشد، برسم؛ ( پرسشی که پیش از من پیام سیستانی عزیز، با بیانی دیگر طرح کرد، ).

 منظورم از نشان،  خودِ بافت آهنگ ها و نواهایی است که بی پیوستِ کلام سیستانی، معرف این قوم باشد. به عبارت دیگر کلام و شعر به گویش سیستانی، نشان زبان و ادبیات است نه موسیقی. کلام سیستانی را برآواها و نواهای مناطق دیگر ایران که بیفزایید، شنونده آن آهنگ را نماینده ی هنر موسیقی سیستان در نخواهد یافت.

پس وقتی از موسیقی سیستان سخن می گوییم، در واقع منظورمان از " متن " باید بافت و فرمی باشد که اصوات گرفته اند و مُهرِ احساسات ، عواطف و تجربه ی روحی قوم سیستانی را دارد [آن قطعه ی درهم پیوسته اصوات " متن" موسیقی است نه کلامِ ضمیمه ی آن]

پس وقتی از کلام یعنی شعر استاد رئیس الذاکرین، پیام سیستانی، غلامحسین پیری و.... حرف می زنیم پیکان گفت و گو به سمت هنر شعر و ادبیات است نه موسیقی.

حالا پرسش را این طور بیان می کنم: وضعیّت جوجه های آخِر پاییز مان در این باره (موسیقی)چگونه است؟ آیا خلاقیّت در این زمینه افق های تازه ای را باز کرده؟

ادبیات این سرزمین توانسته هم در زمینه ی گویش سیستانی و هم در زمینه ی پارسی رسمی، کوکبه و مقامی داشته باشد و صاحب حوزه ای قابل اعتنا در میان اقوام ایرانی باشد، آیا موسیقی سیستان هم چون ادبیات توانسته جایگاهی ویژه میان اقوام بیابد یا تنها همان رقص و دهل و ساز در جشنواره ها؟

 

 

بازخوانی آهنگ «خواب شیرین» توسط خواننده سیستانی «حمید سپهری»

 

 

جهت مشاهده آنلاین اجرای انفرادی آهنگ خواب شیرین، کاری از حمید سپهری

اینجا را کلیک کنید. 

 

«کاش میشد دوباره برخیزد / نسل یعقوب لیث صفاری» سروده ای از فرشته بزی

 

 

باز زن پنکه را که روشن کرد
بوی سیگار بهمنش پیچید
بوی الکل که مست می رقصید
توی گلهای دامنش، پیچید

خسته از بوی آشپزخانه
خسته از چند شیفت کاری
خسته از رنگ تند نارنجی
خسته از این چهاردیواری

کاش می شد که بشکند اینبار
یک نفر این سکوت مطلق را
آه، یک روز آخرش می کشت
زن همسایه ی دهن لق را

ناخودآگاه باز هم چرخید
روبروی میز توالت بود
باخودش حرف می زد و اما
مرد ،مثل همیشه ساکت بود

باز یخ می زند تمام تنش
وسط آبهای ماسوله
دخترش غرق میشود هر روز
تو سفیدبرفی،هفت کوتوله

طعم میدان تلخ آزادی
داخل قطره های رزماری
کاش میشد دوباره برخیزد
نسل یعقوب لیث صفاری

 

 

برای نخستین بار در موسیقی سیستان: حضور رباب، قیچک و گروه کرال بصورت حرفه ای در ارکستر منطقه

 

 

به همت گروه موسیقی «فرخی سیستانی»، برای نخستین بار از سازهای رباب، قیچک و گروه کرال بصورت حرفه ای در ارکستر منطقه ای بهره برده شد. همچنین در این اثر که در تالار وحدت (مهرماه نود و چهار) و در حاشیه «نخستین همایش ملی فرهنگ و ادب سیستان» اجرا می گردید، از اولین عود در تاریخ موسیقی سیستان و بلوچستان نیز استفاده گردید. 

 

نام اثر: کوه خواجه خراب استو خرابو  

شاعر: غلامحسین پیری

آهنگساز: سیدعلی/مهدی حسینی 

 

منبع: گروه آیکه

بررسی «موسیقی سیستان» توسط چهره های مطرح فرهنگی در گروه «آیکه» : پرده سوم

 

 

 بخش سوم از گزیده نظرات مطرح شده در گروه آیکه پیرامون موسیقی سیستان

 

*****

 

- در همین راستا، جناب حمیدرضا آیتی، هنرمند پیشکوست سیستانیمان، کتابی را چاپ کرده اند شامل نت های سیستانی ترانه های سیستانی مخصوص سنتور. با عنوان"نوای کملک؛ کنکاشی در موسیقی فولکور سیستاناطلاعات بیشتر در لینک زیر:

http://royal-melody2.blogfa.com/post/123

-پرسش خوبی ست. در نوشته های بالاتر اندکی شکافتم.. من تقریبا با بیشتر آهنگسازان و اهالی موسیقی گفت و گو کرده ام.. به دلایل زیادی... یکی آهنگش خوب بود و خواننده اش کم توان..یکی خواننده اش خوب بود اما آهنگش سست . یکی حاطر نبود جز خودش با هیچ خواننده ی دیگری کار کند و برای هیچ کس آهنگ بسازد.. یکی فکر می کرد که من سر گنج نشسته ام و برای هر آهنگی که نمی دانم چه می سازد چندین میلیون تومان پول طلب می کرد..یکی بد قول بود و سال ها مرا الاف می کرد.. یکی دوست داشت هر دلی دلی اش را باید نشر و پخش کنم.. یکی از دستگاه خارج می خواند.. داستان موسیقی ما راز در راز است . گویا در سیستان ما کار جمعی بلد نیستیم.. یعنی هر دو نفر با هم درگیر هستند و جمع کردن چند نفر زیر یک سقف از توان من خارج شده است.. و باز هم بگویم.. ترجیح دادم که از خیر موسیقی بگذرم.. اگر روزی روزگاری جوانی پیدا شد و خواند من هم خوش حال می شوم اگر هم نخواند باز هم به صورت دکلمه نشر خواهم کرد...من کاره ای در موسیقی نیستم و هیچ کس را هم نمی توانم وادار کنم که ترانه بخواند و آهنگ بسازد ..کار من شعر و ترانه سرایی ست..اینقدر می سرایم تا دیگر کسی نگوید ما شعر و ترانه نداریم.. دنبال دلایل دیگری بگردد. اما من ناامید نیستم و از قضا بسیار هم امیدوارم..تردیدی ندارم که از میان همین جوانان کسی بر خواهد خواست و موسیقی ما را زیر و رو خواهد کرد..نفسی تازه به او خواهد بخشید و آبادش خواهد کرد..قحطالرجال که نیست اما چون من دورم و نوازنده و آهنگساز و خواننده ای همزمان در نزدیکی ام نیست از خیر این کارها گذشتم و ترجیح دادم که اگر هم روزی اینکار را بکنم از توان های موسیقی غربی بهره بگیرم..با باورهایی که خودم دارم ..یعنی غرب و شرق را به هم گره بزنم.. در اینجا دیگر شاید ما با چهره ای متفاوت تر از موسیقی روبرو شویم که حتی به تعریف بسیاری شاید دیگر نتوان آن را در گستره موسیقی سیستان بررسی کرد اما این فعلا از دستم بر می آید..مگر این که یکی از همین آهنگسازان آهنگی بسازد و از بنده هم شعری طلب کند..

- از طریق خرید اینترنتی امکان سفارش کتاب وجود دارد :

http://www.adinehbook.com/gp/product/9648672831

- درود بر همه. پیام جان، فقط ذکر خاطره می کنم، سواد موسیقی ندارم. ترانه های نظر و پسرش و دیگر پهلوانان سنّتی مان همه در یک سبک خوانده می شد و آن هم سیه به سینه نقل شده بود، مضامین شان هم جز یکی که ترانۀ «محمّدیا رسول الله» بود همه عاشقانه وسنّتی بود و نقل حماسی از نبرد قبایل با هم و یا نبرد سیستانی ها با نیرو های مرکز، مثل ترانۀ : « ای دورو دورو دورونه، جان سد الله خان- اکم کشته و تیرونه ، جانم سد الله خان»گرد آوری و بعضاً تهیّۀشان هم ب، همه با من بود. من از نظر می خواستم که برای هر بار که با او قرار می گذارم، ترانه های کهن سیستانی را پیدا کند و بیاورد که ضبط کنم. ترانه های شادروان سیت خان نارویی متفاوت بود، آن بزرگوار بیشتر ترانه های عرفانی می خواند و ترانه هایی که یادگار های خوب هنری ما بودند، مثل ترانه ای که ابیاتش به ترتیب با حروف الفبا آغاز می شد و متفاوت با گونۀ پارسی معیارش و این طوری شروع می شد: «ای به بالا چون صنو بر ای به رخ جون میم و ه »، الا آخر. یا ترانه ای در بارۀ حضرت یوسف. ترانه های عیسی گرگی برخی شان از دو نظر متفاوت بود با آنچه همان زمان می خواندند، آن شادروان برخی آییکه ها را ، با صدای بسیار زیبا و رسایی که در بالای صد سالگی داشت، به ریتم خواننده های اپرا می خواند، شبیه خواندگری تاجیک ها. تفاوت دیگر ترانه های زنده یاد عیسی گرگی ، در ابیات ترانه ها بود که من اشعار سر تراشک ایشان را ّبه عنوان نمونه، در «واژه نامۀ سکزی» آورده ام. مرحومان غلام حسین و صابر گرگ، ترانه های طنز و مرتبط با روداد های اجتماعی می خواندند و سرایندۀ برخی از اشعار شان هم خود شان بودند، مثل « ای نینّی و ای نینّی» یا ترانۀ

:« امسال ملخ فراوونه، ذوخی یو و ریگستونه» . مرحوم شریف که روانش شاد باد، نخستین کسی بود که روی آهنگ های رایج آن روز ایرانی یا تهرانی ترانۀ با گویش سیستانی خواند و بر عکس آنچه پس از در گذشت شان گفته می شود، بین شنونده های سنّت گرای سیستانی که اکثریّت مطلق جامعه هم بودند، مورد نقد بود. شاد روان علی شهری نخستین کسی بود که 2 ترانۀ سیستانی را با ارکستر ساز های ملّی اجرا کرد و تهیّه کنندۀ آن دو ترانه هم من بودم، هر ترانه به مدّت حدوداً 15 دقیقه و هر دو را در نوار ریل دارم. این دو ترانه عبارت بود از :1 - ای وا نگارا. 2 - سُختی جانم. در این باره خاطره ای از پس از نخستین پخش ای وا نگارا دارم که وقت تان را با آن نمی گیرم. پس از زنده یاد شهری و به فاصلۀ بسیار، جناب احمد گلیانی و با صدای آقای ذو الفقاری، سه ترانۀ سیستانی را با ار کستر ساز های ملّی اجرا کرد که خیلی پخته تر از کار شادروان علی شهری در آمد.

- یک،بحث هست درمورد ریتم.شناسی که باید محققین ما بهش بچسبن،مثلا درموسیقی شمال از ریتم6*8 باسرعت بالا استفاده میشه موسیقی تهران،یا شیراز6*8 آرام،یا در موسیقی کرد ریتمهای2*4.ودر سیستان از ریتم لنگ،البته اقای رودینی خودشون متخصص هستن دراین زمینه.باید بتونیم این مهم رو اثبات کنیم که ریتم،لنگ مربوط به منطقه ما میباشد،مشاهده میفرمایید که بعنوان مثال یانی چقدر از این نوع ریتم استفاده میکنه،باید اثبات کنیم که این نوع ریتم برای اولین بار از سیستان منشاء گرفته،مثلا موکه مه کنجکه تونو،که شعرهای ما با این نوع ریتم،روایت یک داستان واقعی رو داشته.

- و در پایان بگویم که رباب نواز های سیستان، بدون وضو رباب را بر نمی داشتند و مرحوم قادری در خواجه احمد به این امر بسیار مقیّد بود، هر چند که در سالهای پایانی زندگی هر گز رباب ننواخت و می گفت سوگند خورده ام ونمی نوازم، با این که آن بزرگوار را بهترین رباب نواز هم می شناختند. و دیگر این که رباب ساز بزرگان وخوانین بود و جناب قادری یکی از این بزرگان بود.

- گمان می کنم که شاید زمان آن رسیده باشد که فرهنگ ما شهامت پوزش خواهی از بسیاری از هنرمندان موسیقی را پیدا کرده باشد. ختی اگر هیچکس هم حاطر به پوزشخواهی نشود من در پیشگاه هنر از بسیاری از این هنرمندانی که در دوره ی خودشان با ناپسند ترین شیوه از بخشی از جامعه ترد می شدند پوزش می خواهم . .. هنرمندانی که تا دیروز به فرمایش جواد محمدی خمک چنین سرنوشت تلخی داشتند. سرنوشتی که پدران ما و فرهنگ ما بر سرشان آوار کرده است.. من می خواهم نخستین کسی باشم که از این بزرگواران پوزش می خواهد. پس.به جای تمامی فرهنگ من منش و نازیبای خویش از هنرمندانی که با زشت ترین و توهین آمیز ترین رفتارها از دیرباز تا کنون روبرو بودند و هستند پوزش می خواهم .هر چند چندین بار نیز در خانه ی خویش از خبیب الله خواستم اما اینبار آشکار خواهم خواست..همان هایی که در زندگی روزانه ما به آنان توهین می شد و می شود و می شود اما هنگام صله بخشیدن و پز فرهنگی دادن و غنیمت فرهنگی بخش کردن با افتخار نامشان را ذکر می کنیم...

- قبلا هم اشاره ای کردم از نگاه دوستان پنهان ماند و کسی نظر نداد....در گردهمایی های ماهانه سیستان و بلوچستان که هرازگاهی در تهران به همت آقای مزاری و معین برگذار میشد. گروه موسیقی فرخی برنامه اجرا کرد استقبال هم شد دستشان هم درد نکند. اما آقای حبیب الله آتشگر هم با ساز و آواز خودش همه را به وجد آورد و خیلی ها پسندیدند. با اینکه ترانه ها و فرم بیان لهجه سیستانی نبود. اما ملودی ها خاص همان منطقه سیستان ما و زابلستان بود. بوی فرهنگ ما را میدهد. پیشنهاد من این بود که: بود دوستان علاقه مند از آنجا شروع کند و با نوآوری با استفاده از همان ملودی ها آهنگهای جدید خلق کنند با ترانه های اصیل سیستانی. شروع خوبی خواهد بود و ماندگار. احساس من این است

- با سلام . چنانچه دکتر شیخ نژاد هم اشاره کردند در یکی از اجراهای موسیقی گروه فرخی که با گروه حبیب الله تلفیق شد و از امکان دهل وساز و شمشیر بازی استفاده شد و جناب اسحاقی ترانه نه نه مه کنجکه تونو را خواندند برج میلاد منفجر شد و فیلم این صحنه کماکان دست به دست در گردش هست .

همبستگی و همدلی در این بخش خیلی نمود داره . در آن برنامه خیلی از عزیزان دیگر در صحنه نبودند همچون جناب ذوالفقاری ، جناب گلیانی ، جناب میری ، جناب بابک شهرکی و بسیاری دیگر هنرمندان این بخش .

- باسلام و درود به همه دوستان و هنرمندان عزیز این بنده حقیر تخصصی در زبان و گویش سیستانی ندارم ولی از مباحثی که شد و دغدغه های پیام سیستانی عزیز و جناب میری و کلیه اساتیدی که بحث کردن نهایت استفاده رو کردم همه با تموم حرفهایشان نشان دادن که زنده اند و قلبشان برای سیستان و موسیقی این مرزو بوم میتپد ولی چون از هم دور هستیم ...خیلی زبان یکدیگر را راحت نمیفهمیم ....از جناب پیام سیستانی عزیز بابت سعه صدرشان تشکر میکنم از استاد رودینی گرانقدر بابت بحث های تخصیصی و علمیشان و همچنین جناب میری بزرگوار که سالیان سال گرد دوری از این استان را به جان خریدن و با کوله باری از تجربه در زمینه تنظیم و کار ضبط و استودیو در اینکار همچنان دلسوز موسیقی این استان هستن ....زبان و سخن همه یک چیز بود ولی چه بهتر که دست دردست هم موسیقی این مرزو بوم را به جهان معرفی کنیم ....جناب میری با توجه به شناختی که از شما بزرگواردارم با کمی سعه صدر و در کنار هم مطمین کارهای فاخری را انجام خواهیم داد و انتقاد سازنده نقطه شروع این حرکت است ....البته از سالها تجربه شما و کارهای زیبایی که در مراکز استانها انجام دادین همه ما آگاهیم پس با کوله باری از تجربه جنابعالی و در کنار هم میتوان روزهای روشنی را برای موسیقی استان رقم زد ....

- به عنوان عضو اجرایی انجمن فرهنگی هرآنچه را طی برنامه هایی که بعضا در خانه هنرمندان برگزارشده و هنرمندان مطرح کشور در صحنه حاضر شدند برخی را عرض کنم .

صدای ایران استاد شجریان در هفته فرهنگی سال 90 برنامه هنر موسیقی استان را ستود .

جناب بهزاد فراهانی گفتند این هنر جایگاه داره و بایستی به مردم معرفی بشه ، باید کمک کرد .

چندین گروه مستند ساز تلویزیون از صحنه های اجرا در خانه هنرمندان فیلم تهیه کردند و خیلی از همشهریان در جاهای دیگر دیده اند که به مناسبت هایی از این تصاویر استفاده شده .

- این توضیح روهم.بدم،این.سبک را تاحالا هیچ یک،از گویشها انجام ندادن،در موسیقی پارسی هم چندی پیش جوانی که در خارج،از ایران هست،با ترکیب سازهای،تبلا(تبل هندی-سه تار،گیتار)اینکارو کردن،

ترکیب بندی.سازهای ما یکم .گسترده تر شده از قبیل(تمبک،گیتار کلاسیک،عود،کاخان،ویلون،قیچک،سنتور،رباب،تبلا،گیتار بیس،)میباشد،

- حقیر با حبیب الله که در حاضر برخی کاستی های میدان هنر را پرمیکنند راحتم و چیزهایی را اشاره می کنم .

در بخش سه چاپی ما یک حرکت زیبا داریم که در اجرای سه چاپی گروهی دیده نمی شود چون خودم این بخش را مسلط هستم موضوع را به استاد منتقل و قرار شده اصلاح کنند.

دوم این که از استاد حبیب درخواست کردم زمانی که ساز نواخته می شود بایستی اواز لیکو تداخل داشته باشد و سعی شود که ترانه های رایج ما کمافی السابق نواخته شود که دل نشین هست و چیزی به نام لب کارون محلی از اعراب ندارد و قبول کردند .

خدمت استاد عرض کردم وقتی ساز نواخته می شود کمتر از زبان استفاده شود و گردش صدای ساز حتما با سر انگشت باشد .

از استاد حبیب الله خواهش کردم که از دهل های استاندارد و متوسط استفاده کنند .

حقیر در کار استاد حبیب الله شاید دخالت کرده باشم اما ایشان با ایروی باز و با خنده این نکات را مد نظر قرار داد .

هربار که ایشان در تهران اجرا داشته با عنایت به ذائقه مردم از استاد خواستم لیلی ها و ترانه لبکی اجرا کند این اجرا شد ، کار اوج گرفت و مردم راضی و خشنود و فخر به هنر سیستان مان .

- دوستان بر ان سر هستم تا اگر زمان یاری مان دهد جایزه ای را برای بهترین تک ترانه ها و آلوم های سیستانی پایه گذاری کنیم . امید که روزنه ای باشد برای دلخوشی ها و شادی های ما.شاید راهی و گامی باشد برای به تپش وا داشتن نبض موسیقی این دیار.../ پیام سیستانی

- خداراشکربابت این لحظات که به برکت این فضای مجازی ونت و...امروزشاهدم که بزرگان وفرهیختگان سرزمینم گردهم هستندوبسیارخرسندم ازاینکه جمع شماخوبان هنرمندگردهم هست از اقایان موسیقیدان (اقایان میری.ابیل.اسحاقی.شیخ نژاد.خمک.صوفی.پیام.حسینی. و...)دوستان این جمع راغنیمت بدانیم هم شاعر وهم ترانه سرا.هم اهنگسازوتنظیم کننده.هم خواننده و...خیلی خیلی خوبه. پیشنهادبنده این است که یک تیم وگروهی مشخص شوندواین امررامدیریت کنندمثلا شرکت تعاونی هنرموسیقی و...بعنوان یک روزنامه نگارومعلم عرض میکنم :این شرایط راهمگی دریابیم.برقرارباشید

- از جناب محمدرضا هدایتی هم که در این گروه حضور دارن انتظار داریم پس از نشر آهنگ سیستانی "خواب شیرین" که اجرای زیبایی هم داشت، آهنگی در سبک آهنگ های فارسی hit شون هم ارائه بدن (مثه آهنگ های زیبای از تو دلگیرم، ماه می خنده...) مطمئنا در فضای موسیقی سیستانی هم شماره یک خواهد شد

- ببینید دوستان من سال ها پیش چند نوشته در باره خودسانسوری سیستانی ها نوشته ام..سیستانی ها از خودسانسور ترین اقوام ایرانی هستند.. بسیاری از این حذف ها هرگز در بخشنا مه های دولتی نیامده است..من خطوط قرمز را می دانم اما در صدا و سیمای ما سلیقه ها حرف نخست را می زنند.اگر تهیه کننده ای خوشش آمد پخش می کند و اگر نیامد نه..اگر مدیری خوشش بیاید پخش می کند و اگر نیاید نه.. مثالی می زنم .فرض کنیم که من کلیپی با بازیگری زنی و یا دختری برای شعرهایم بسازم ... اینها پخش نمی کنند اما همان کلیپ در استان گیلان / لرستان و کردستان و مازندران و آذربایجان پخش می شود ؟ چرا ؟ این بیشتر به خودسانسوری دوستان سیستانی ما مربوط می شود...

- با توجه به مجموعه سخنان بسیاری از دوستان موسیقی سیستان را شاید بتوان در چند بخش دسته بندی کرد. این دسته بندی شاید کامل نباشد اما ما را به شناختی نسبی می رساند.

 

۱ - موسیقی ای که درست یا نادرست آن را موسیقی مقامی می نامند و از دیرباز در این سرزمین جاری بوده است. نمایندگان این گونه موسیقی هنرمندان مشخصی هستند . نظرحان مسیان - آرچنگ - مالکی و.. حبیب الله را شاید بتوان نمایندگان این گونه موسیقی بشمار آورد

۲ - گونه ای از موسیقی که با شریف آغاز می شود و با علی شهری و احمد نخعی پی گرفته می شود و تا امروز هم ادامه دارد .

۳ - موسیقی پاپ

۴- موسیقی سنتی که با آلبوم اوشیدا آغاز شده است.

۵ - سرود خوانی که بیشتر تولیداتی برای مناسبت ها ی خاصی با سفارش صدا و سیما است.

۶ - موسیقی تلفیقی که در پی آن است تا سنت را با مدرنیزم گره بزند و شکل تازه ای و گونه ای نو از موسیقی را به مرد بشناساند.

باید چشم براه آینده بود تا ببینیم که آیا کدامیک از این گونه ها بر فرهنگ موسیقی ما چیره خواهد شد و رهروانی پیدا خواهد کرد

بررسی «موسیقی سیستان» توسط چهره های مطرح فرهنگی در گروه «آیکه» : پرده دوم

 

 

 پرده دوم از گزیده نظرات مطرح شده در گروه آیکه پیرامون موسیقی سیستان 

 

*****

 

- یکی از کارهای که دلم میخواست دوستاناهل فن انجام بدن...مدرنیزه کردن کارهای قشنگ و اصیل آقای حبیب آتشگر است که همه سیستانیها در هر گروه سنی می پسندن... مثل اجرای آهنگهای محلی توسط گروه رستاک. بدون اینکه ترانه را تغییر بدهند و یا ملودی راتغییر بدن به شیوه جوندارتر و مدرنتری اجرا میکنند که شنونده به وجد میاید...نسل جدید سرعت هیجان و شور و شعف دوست دارد. حوصله و وقت آدمای قدیمو ندارن که نیم ساعت تکنوازی و آهنگهای ملایم سنتی را بشوند و بعد هم صدای حزین خواننده نیم ساعت غزلی را بخواند....سبک قدیم. شجریان هم این سبک را تغییر داد و قطعات آواز را هم جوندار تر اجرا کرد که شنونده از خمودگی بیرون بیاورد....آواز نفس برآمد و کام از تو بر نمی آید در دستگاه همایون...اگر اشتباه نکنم هر لحظه آدم را به وجد میاورد و تصنیف آمده ام که سر نهم عشق تو را به سر برم......مر از شور و نشاط است ضمن این که همه تکنیکهای ناب موسیقی سنتی هم سرجای خودش قرار دارد.

بله نمیشه سر راه موسیقی مانع بذاریم.

 

نوآوری لازمه. همانطور که موتزارت در زمان حیات خودش تغییرات غیرمرسومی در فرم اپرا ایجاد کرد که برای زمانه خودش قابل فهم نبود!!!

 

بطور مثال آثاری که هنرمندان ، آقای گلیانی ، آقای میری ، آقای صادق سرحدی ، آقای بندانی و دیگر دوستدان بر روی ترانه موکه مه کنجکه تونو انجام دادن زیباست و به نوعی معرف نغمه ها و آواهای موسیقی ما می تونه باشه.

اساتید می دونن که ما در موسیقی سنتی مفهموم هارمونی نداشتیم اما با تبادلات فرهنگی که در دوره قاجار داشتیم و ورود سازها و اصول موسیقی غرب ، مفهوم هارمونی در موسیقی سنتی ایران ایجاد شد که بزرگی چون مرتضی حنانه ابداعاتی در این زمینه داشتن.

- چَپ سِی مکو سُون مِه ، الّ و مل مِی شا مِه

خِی اَر سرِ مجٌگِ تو وه گل مِی شا مِه

 خِیراتِ او سرپِنجه ی مَقبُولِ تو شا

 تو مزَنی نو چاپی وه چغل مِی شا مِه

 

سروده ای از جواد شهنازی

در این وزن ریتمیک میشه آهنگ های بسیار زیبا و جوان پسندی تنظیم کرد

- بنده در حال حاضر یک ارکستر 34 نفره را رهبری میکنم . به اقای میش مست در زابل چند روز پیش تماس گرفتم و عرض کردم که با اقای حبیب الله صحبت کنید . تا صدای ساز قیچک این بزرگوار را بتوانیم بصورت سولیست در ارکستر داشته باشیم که این حرکت کمتر اتفاق افتاده . حال این تصمیم را گرفته ایم تا چه اندازه بتوانیم ایشان را اماده کنیم. تلاش خواهیم کرد .

- جا داره اینجا یکی دیگه از فاکتورهای موثر در واماندگی موسیقی سیستان از کاروان موسیقی اقوام کشورمون ، یعنی مدیریت پخش و انتشار موسیقی در استان رو هم وارد بحث کنیم.

متولیان امر تا چه سطحی سعی کردند به همه فعالان موسیقی میدان بدن؟

انحصارطلبی اجرای موسیقی در ادارات مربوطه تا چه حد وجود داره ؟

چرا اجراهای گروه های سیستانی در پایتخت کم و محدود به یکی دو گروهه؟

چرا تحصیلکردگان موسیقی استان حمایت نمی شوند تا بتوانند در سالن های تهران اجرا کنند؟

چرا متولیان امر استانی در گذشته مانع از تولید آلبومهای هنرمندان سیستانی شدن ؟

یکی از علل خیلی موثر در مطرح نشدن موسیقی ما مدیریت اونه

- درست میفرمایید...اما شما که اهل فن هستین و ابزار کار را هم هر چند محدود دارید...و یا هر یک از دیگر هنرمندان...کار که می توانید بکنید و برای شما هزینه ای ندارد...حالا وقتی به محصول رسیدید و ارزش هنری داشت برای تولید انبوه بله سرمایه نیاز دارد. سرمایه دار باید بداند که روی چه محصولی قرار است سرمایه گذاری کند....کسی که ذوق و علاقه دارد در هر شرایطی کار میکند حتی اگر شده با سرمایه خودش.

- یکی از فانتزی های موسیقایی ام این بوده که آهنگی ساخته بشه به دو زبان انگلیسی سیستانی در سبک هیپ هاپ که بخش رپ اش به سیستانی باشه

یچیزی تو مایه های آهنگ Funk You Up از Bruno Mars

- متاسفانه ترانه سرایی حال و روز بد تری از خود موسیقی دارد اگر در موسیقی با محدودیت ساز و آهنگ مواجه هستیم در شعر و ترانه با کمبود شاعر توانمند رو به رو ایم هنوز واژگان اصیل محلی جایگاه خود را در شعر نیافته اند و به جای دهها کلمه ی گویشی که خوشبختانه فراوان هم در قالب مترادف داریم خیلی راحت واژه های ادبی را از رف زبان معیار بر می داریم و به آنها تلفظ گویشی می دهیم بعضی از دوستان نا در بخش اشعار فولکلوریک شعرهای فریز دشتستانی را به عنوان شعر محلی سیستانی ثبت کرده اند و در ترانه سازی نیز به جای آنکه به دنبال واژه های ناب بومی با بار فرهنگی غنی شان باشند دست به دانان کلمات فارسی شده اند مصداق سخن من بدون اغراق حجم 80 تا 90 در صدی ترانه های سست و ابکی ست که ذوق های بیمار و مسموم شده برای پر کردن لحظه های تنهایی شان گاه بدانها روی می آورند

- به سبب آنکه خیلی از کلمات گویش دری سیستانی. ابتدا به ساکن است و مرج بعضی حروف مثل ( ح ) را نداریم در شعر عروضی شاعران ضعیف ما دچار ضعف تالیف و غلط سرایی می شوند چند سال قبل که داور بومی سرایی سیستانی در زاهدان و ایرانشهر بودم در دومین دوسالانه از نزدیک با ضعف کار بچه های سیستانی و بلوچ درگیر بودم باز بچه های زابلی تا حدودی وزن را می شناختند اما برادران بلوچ ما حدیث شان چیز دیگری ست شعر را در مصراع نخست بر موازین عروضی آغاز کرده بودند اما از آنجا به بعد خدا می داند جه بلایی بر سرش آورده اند

- خدا را شکر که در این گروه صاحبان تجربه و ارباب هنر کم نیستند امید که با متانت از یکدیگر بیاموزیم و بدانیم که شعر و موسیقی دو بال پرنده ی احساس بر تر انسان هستند و صد البته زبان موسیقی زبان همه ی ملل جهان است زیرا جایی که کلام از رفتن باز می ماند موسیقی آغاز می شود این شعار جالب را در دهه ی چهل به اتفاق دوست همکارم که تار می خواهد و جمعه ها می رفتیم منزل آقای دکتر برکشنی رییس شورای عالی موسیقی ایران در آن زمان بر دیوار اطاق ایشان آویخته شده بود دیدم

- سخن نخست

موسیقی یکی از پیچثده تر موضوعات در سیستان است . بی تردید خواهید پرسید که چرا پیچیده است ؟ ساده ترین پاسخ این است که برای من پیچثده است و شاید برای دوستان دیگر پیچثده نباشد . این موضوع از آنجایی که با شعر و جان فرهنگی هر مردمی گره خورده بوده است برای من بسیار گیرا و جذاب است.سال هاست که من نیز درگیر پاسخی برای یافتن به این پرسش هستم که آیا مردمی می توانند بدون موسیقی باشند یا نه ؟ اگر موسیقی در زدگی مردم مهم و ارزشمند است پس چرا مثل بسیاری از اقوام دیگر , سیستانی ها از این دستاورد مهم کم بهره هستیم ؟

به زندگی و تاریخ بسیاری از اقوام که می نگریم حضور زنده ی موسیقی را در زندگی شان می بینیم و حس می کنیم. ذهن و دلشان روزانه درگیر است . عده ای تولید می کنند و عده ای دیگر هم می شنوند. اما در فرهنگ ما کار به گونه ی دیگری ست. یعنی این که ما هنوز نتوانسته ایم به شناختی نسبی از چیزی که نامش را موسیقی سیستان می گذارند برسیم . دستکم من نرسیدم.براستی اگر ما موسیقی نداریم چرا نداریم ؟ و اگر داریم این موسیقی کجاست و چه ویزگی ها , مشخصات و شناسنامه ای دارد ؟

در بسیاری از پزوهش هایی که انجام شده است موسیقی ما چندان جایی ندارد. یعنی نه دیده شده است و نه کسی به آن پرداخته است.

باز هم من چند پرسش دیگر را مطرح می کنم. با توجه به همین چند ریتم و آهنگی که به ما رسیده است آیا باید ریشه های موسیقی سیستان را در موسیقی غالب در ایران جست ؟ یا در موسیقی شبه قاره هند ؟ به هر سمت سویی که باورمند باشیم پذیرفتن این نکته که موسیقی ما کم خون , کم تپش , نازا , و فسیل شده است چندان دشوار نیست . اما از همه ی اینها مهم تر این است که بدانیم چرا در این فرهنگ زندگی موسیقی وجود ندارد. منظورم از موسیقی نواختن چند ریتم ساده با دایره و یا موسیقی آیینی نیست .

من نیز در این یادداشت ها به این موضوعات خواهم پرداخت. و از دوستان عزیز هم خواهش می کنم که دستکم به این پرسش های بنده پاسخ بدهند.

- درود . من در باره این که ریشه های موسیقی ما در کجاست پسین تر خواهم نوشت اما چه در شبه قاره باشد و چه در ایران امروز ما هنوز نتوانسته ایم راه خود را پیدا کنیم. .. و پرسش این است که چه شده است که ما این ریشه ها را کم کرده ایم و اصلا نتوانسته ایم در این گستره نفس بکشیم ؟ چیزی بیافرینیم و ادامه سنت موسیقی بنیادین خویش شویم و از همه بدتر این که به گمان من موسیقی سیستانی جز در چند ملودی بی چهره است..شخصیت ندارد.. شناسنامه ندارد.. هویت ندارد..نه موسیقی خوب ایرانی ست و نه موسیقی متوسط شبه قاره ای ؟ چرا دوستان اهل موسیقی ما نتوانسته اند مدلی برای این موسیقی بیافرینند و یا مدلی را نشان دهند که ما بتوانیم ان را وسیقی سیستانی نامیم..مثل کردها..لر ها و گیلک ها و بلوچ هاو.....من به بررسی آثار نشر شده دوستان سیستانی هم خواهم پرداخت... و این ها را دسته بندی خواهم کرد.. من موسیقی دان نیستم اما به صورت تئوری موسیقی را می شناسم و تشخیص موسیقی خوب / ریشه دار و یا خلاق و آفریننده و داری شخصیت کار چندان دشواری نیست...اما براستی از شریف تا امروز ما چند البوم و یا چند تک آهنگی داریم که بتوانیم آن را به عنوان مدلی از موسیقی خوب بشناسانیم ؟...مهم نیست که این موسیقی با سازهای سنتی باشد یا مدرن.. ترانه نو باشد یا کهنه....مقامی باشد یا نباشد...پاپ باشد یا نباشد.. مهم این است که ما هنوز نتوانسته ایم چیزیبیافرینیم که خلاق / نو / باطراوت و پر ویزه باشد... اگر هست کجاست و اگر نیست چرا نیست ؟

- خانم فوزیه ی مجد می گفت که موسیقی. سیستان, حلقه ی مفقوده ی موسیقی ایران و هند است, از ایشان مقاله ای هم, پیش از اتقلاب در باره ی موسیقی و از جمله موسیقی سیستان دیده ام, ایشان که سرپرستی موسیقی مناطق ایران را در رادیو تلویزیون داشت, در دفتر خویش, بی حرف همه ی موسیقی سیستانی را داشت. ایشان خودش آنهارا حضورا از سیستان گرد آوری کرده بودند.

ایشان نوشته است که در موسیقی سیستان, چند راک ناقص هندی را هم دیده است.

- در باره ی پيوند شعر و موسيقی شما درست می گويد . دستگاه های موسيقی ايرانی هم مثل دستگاه های عروضی فارسی به صورت کامل واژگان و اصوات سيستانی را در خود جا نمی دهند و من چندين بار آزموده ام . ايراد کار هم اين ست که ريتم هايی را که دوستان انتخاب می کنند سيستانی نيست و يا زير ساختی سيستانی ندارد . اين ايراد دراوزان شعر پارسی هم است . يعنی همان گونه که پيش تر ها هم گفت و گو کرده بوديم در بسياری جاها به دلايل زيادی با اوزان شناخته شده و پرکاربر هم هم سو نمی شوند . برای روشن شدن مطلب شما حتی اگر از شعرهای گذشته و امروز دوستان و خود بنده نيز بگذريم و......... از اين گذشته تصنيف سرايی و نيز خواندن شعری همراه با موسيقی نيز اين مشکل را صد چندان می کند . در درازنای اين ساليان با بسياری از کسان کار کرده ام . با غلام بندانی که ويالون می زد با علی شهری ، حبيب الله ، و حتی با جوان ترها نيز ، اما باز اين اشکال بود . آن ها هم حرف هايی داشتند که گاه نيز منطقی بود . دست آخر به نتايجی ديگر رسيدم که در بسياری جاها نه شاعر مقصر است و نه خواننده . برای روشن شدن مطلب مثالی می زنم . شما چند دوبيتی را که از نظر وزنی کاملا سالم هستند انتخاب کن و بعد آن ها را با همان شيوه و ريتمی که زنان سيستانی در بس و بيت کردن ها می خوانند بخوان تا به عمق فاجعه پی ببری .

 

هنگامی که ما از موسيقی ای خاص حرف می زنيم نخست بايد خصلت ها و ويژگی های آن را بشناسيم تا بتوانيم با توجه به آن ويژگی ها چيزی خلق کنيم . يکی از بنيادی ترين کاستی های ما آگاهی نداشتن از گذشته و سرنوشت موسيقی ی سيستانی ست . برای همين است که ما نمی توانيم در باره ی ويژگی ها و خصلت های آن حرف بزنيم . آن چه هم باقی مانده است چون مربوط به بخش آيينی موسيقی ست نمی تواند بار سنگين زندگی را به دوش بکشد و خودش را با آهنگ و شتاب زندگی هم سو کند و بيشتر به کار تزيين زندگی می خورد . ديگر اين که موسيقی وابسته به ساز است و کمبود ساز يکی ديگر از کاستی های موسيقی ست و آن چند سازی هم که ما داريم از آن جايی که نتوانسته ايم از استعداد و توان هايشان کار بکشيم به شدت تنبل شده اند و به جز در بهره گيری از چند ريتم استفده ی ديگری از آن ها نمی بريم . از سوی ديگر نوازندگانی هم که به آن چند ساز تسلط دارند نيز از آن جايی که علم موسيقی را فرا نگرفته اند خارج از آن چند ملودی کاری نمی توانند انجام بدهند . به ديگر سخن حتی اگر هم بخواهيم آن چند ساز را با سازهای ديگری هم نوا کنيم باز هم دچار مشکل می شويم . اين نکته را هم بگويم که با توجه به آن که دو ساز اصلی ما يعنی دهل و سرنا خصلتی شبانی و زمين دارانه دارند کم تر تن به جمع گرايی با سازهای ديگر می دهند . می ماند دايره ، رباب و قيچک که البته همه ی اين سازها نيز با اقوام ديگر مشترک هستند . اصلا به گمان من سازها درست است که مهم هستند اما همه چيز نيستند مهم کارکرد آن ها و بهره گيری از آن هاست . مهم اين است که سازها بتوانند طعم و رنگ محيط ما را بدهند . مثل ويالون که هرچند ايرانی نيست اما امروزه جزيی جدايی ناپذير از موسيقی ايرانی ست . بايد سازها را رام کرد . امروز کردها هم با کمانچه ، دهل ، سرنا ، دف ، دايره ، ويالون ، سنتور ، تار ....و .. آهنگ می سازند و مازنی ها ، لرها و گيلک ها نيز با همين سازها نغمه سرايی می کنند اما هر کدام از اين ها روح فرهنگی خودشان را در اين سازها می دمند و با اين سازها چهره ی فرهنگی خودشان را به ما نشان می دهند . برای نمونه وقتی کسی از اتريش ويالون و يا پيانو می نوازد بی گمان چهره و طعم موسيقی اش با ياحقی و يا انوشيروان روحانی تفاوت دارد . پس سازها تنها امکاناتی هستند برای آفرينش . درست مثل اوزان عروضی . در اين که شايد گذشته گان ما شعر ی هجايی می گفتند ترديدی نيست و يا چيزی با ريتم هايی غير از اوزان عروضی اما ما هم امروز با هر بدبختی ای تا اندازه ای توانستيم اين اوزان را با همه ی دشواری اش کمی رام کنيم و از اين امکانات استفاده کنيم و چيزی بسازيم . مهم اوزان نيستند مهم اين است که چيزی که در اين اوزان ريخته می شود طعم گويش ما را داشته باشد . برای نمونه شما وقتی رباعی سيستانی می خوانی به ياد خيام ـ از لحاظ زبانی و تکنيک ـ نمی افتی . می توانی اين کار را با خواندن چند رباعی ـ از شعرهای بنده ـ برای چند تن از دوستان اهل فن غير سيستانی بيازمايی . در موسيقی هم بايد اين کار را کرد .

- شايد با نظر بنده هم سو نباشی اما همان گونه که شعر سيستانی تا پيش از ذاکرين به شدت غير سيستانی بود و کمترين نشانه و خصلت گويش سيستانی را داشت و شعری بی چهره بود ، موسيقی ما نيز به همين درد و بيماری گرفتار است . همان گونه که شعر ما لکنت داشت موسيقی ما نيز دچار لکنت زبان است . برای همين است که شعر و موسيقی ما هيچوقت برای ما جدی نبوده است و بيشتر نقشی حاشيه ای آن هم تزيينی و جشنواره ای داشته اند. به ديگر سخن ما کمتر در خانه و در خلوت خودمان دل به اين موسيقی داده ايم و يا گوش کردن آن را به فرزند ، همسايه و يا به دوستی از اقوام ديگر ايرانی سفارش کرده ايم ، مگر هنگامی که در پی تحقيقی بوده ايم و يا از روی عصبيت به کسی گفته باشيم ما هم موسيقی داريم اما ته دل خودمان هم آن را به نام موسيقی به رسميت نمی شناسيم .

 

من از شما خواهش می کنم که شما کلام را از همين چيزی که شما به عنوان موسيقی سيستانی می شناسی حذف کن و بعد آن را خوب گوش کن و سپس حس خودت را بی هيچ گونه تعصبی برايم بنويس . چون وقتی می توانی به رنگ و طعم و چهره ی آن پی ببری که آن را بی کلام گوش بدهی نه با کلام . آن هنگام آسان تر می توانيم سخن را پی بگيريم .

 

می دانی که وارثان و نوازندگان اصلی موسيقی ما دستکم تا امروز ی که ما می شناسیم همین چند نفری هستند که متاسفان جامعه ما با نگاهی بسیار ناپسند به آنها می نگرد . همان چند نفری هستند که جامعه به ها با دیدی پست و " ـ نژادپرستانه ای می نگرد. اصلی ترين هويت اين ها " آسمان جلی " کوچ وارگی و بی شناسنامه گی آنان است . آدم هايی که تمامی جهان وطنشان است و ريشه در هيچ کجا دارند و همه جا نيز هستند . آدم هايی فاقد شناسنامه ی سياسی و فرهنگی که نه ريشه های زبانی شان روشن است و نه حتی لهجه ی شان از پس اين همه سال با گويش سيستانی هم خو نشده است . خوب اين آدم ها هم حنجره ی شعر ما هستند و هم گلوی سازهای ما . شايد بتوان يکی از دلايل دو قپگی يا لکنت زبانی شعر سيستانی و نيز موسيقی و يا هم خو نشدن اين دو را همين هم خوان نبودن فرهنگ و حنجره ی اين وارثان موسيقی دانست . هنوز که هنوز است حبيب الله به عنوان ستون اصلی موسيقی ما نمی تواند بسياری از خوشه های هم خوان آغازين واژه ها و يا ابتدا به ساکن ها را بدون اضافه کردن حرکتی ادا کند و خود می دانی که اين از اصلی ترين ويژگی های گويش ماست که نتوانستن آن تمامی ساختمان واژه و حتی وزن کلمه ، آهنگ جمله و وزن شعر را دگرگون می کند و نيز می دانی که گاه حرکتی اشتباه در شعر سيستانی منجر به تغيير وزن می شود . حال اگر اين تغييرات از سوی خواننده و نوازنده ای ادامه يابد در نهايت به تغيير ريتم و وزن شعر و نيز تغيير حنجره ی ساز می انجامد که در بلند مدت به تغيير ذائقه و حافظه ی فرهنگی ختم می شود و سردرگمی و نا هم خوانی ی نسل های بعدی را در پی خواهد داشت . همان گونه که ما امروز به اين سردرگمی دچار شده ايم .

اگر چند ويژگی و يا چند ستون را برای موسيقی برشماريم ما چند تای آن را همواره کم داشته ايم و وقتی همه را با هم نداشته باشی شايد دلی دلی داشته باشی اما کافی نيست . يکی آهنگ ساز و نوازنده است که ما هيچوقت نداشته ايم (هر چند سازچی و دهل زن داشته ايم ). دومی تصنيف يا شعر است که وضعيتش را بهتر از من می دانی . ديگری خواننده است که باز هم نداشته ايم . آخری هم که بيشتر امروزی ست امکانات تنظيم و ابزار ميکس است . آن چه ما داشته ايم همان دايره ای بوده است که با ريتم هايی يک نواخت و خامی زنان می نواختند وبحث و بيت می کردند . بعد هم چند ترانه ی آيينی که بيشترشان مربوط به مراسم عروسی ست و کمی هم عزاداری . خارج از اين کمتر می توان رد پای موسيقی را در جريان زندگی يافت . آن چه هم که گفتم همان گروه حاشيه نشين در مراسم های خاصی برای گذران زندگی برای ما می زدند و چگونگی زدن و خواندن و نيز چه خواندن را نيز آن ها مشخص می کردند نه مردم و زندگی و پس از مراسم هم به راه خودشان می رفتند . از طرفی ديگر هم می دانی که ساز و دهل سازهايی رزمی به شمار می روند که با توجه به بافت جغرافيايی و طبيعی سيستان با وجود بادهای تند صد و بيست روزه از حنجره ای کرکننده ای برخوردارند و ريتم های به جامانده نيز جنگ جويانه است که برای اجرايش نياز به ۱۰۰۰ متر زمين با بيش از صد نفر و کاميونی چوب و يا چند تا شمشير داريم و در شکل آسان ترش به چند نفر برای رقصی رزمی . حال آن که ما نه امروز آن وسعت زمين را داريم و نه می شود با کت و شلوار و با آن حنجره ی گوش خراشش آن را اجرا کرد و نه می توان جز آن مراسم نامش را موسيقی گذاشت و فراگيری رقص رزمانه ی آن را به پسر و دختر کت و شلواری و مانتو پوش خود توصيه کرد .

- می خواهم کمی با هم بدون هيچ تعصبی و جدلی حرف بزنيم . نه بنده با فرهنگ و موسيقی سيستان پدر کشتگی دارم و نه شما عاشق نابينای اين فرهنگ و هنر بی نام و نشان هستی . بنده هم مثل هر بشری دوست دارم فرهنگ مادری ام برگی از کتاب فرهنگ بشری باشد نه بيشتر و نه کم تر . بنده نه در انديشه ی پرونده سازی هستم و نه در پی ی رد و اثبات چيزی ، تنها می خواهم بدانم که جهان شادی ها ، سرخوشی ها و نيز دل گرفتگی های پيشينيانم چگونه جهانی بوده است تا آسان تر و بهتر بتوانم دل مردم سرزمينم را فراچنگ آورم و دمی در شادی ها و غم هايشان سهيم باشم .

 

تا اندازه ای با موسيقی بيشتر اقوام ايرانی به صورت گوشی و حسی آشنايی دارم و بيشتر از همه دلبسته ی موسيقی لرستان ، گيلان ، کردستان و مازندران هستم . دردناک تر اين که اگر از چند ملودی " اسپندار و زنگ شاهی " بگذرم کم ترين دلبستگی را به موسيقی سيستانی و بلوچی دارم و اگر ترکمن ها را هم در اين دسته جای دهم تکليف آنان نيز به همين گونه می شود . تفاوتی که در اين سه است اين است که بلوچی و ترکمنی شايد برای من دلچسب نباشند اما زنده و آفريننده هستند و در دل زندگی جاری . مثل شعرشان . برای مثال قالب ليکو در بلوچی قالبی زنده ، سرزنده و آفريننده است و همين سرزندگی و آفرينندگی ليکو باعث سرزندگی و شادابی " سروز " شده است و البته عکس آن نيز صادق است . اما در سيستان نه سازش سرزنده و آفريننده است و نه شعرش . تازه اگر نامش را شعر و موسيقی بگذاريم .

همواره از خودم می پرسم که اگر روزی و روزگاری طايفه ی حبيب الله قادر آتشگر به هر دليلی تصميم گرفت که تازی و الاغ و پلاس و سازش را جمع کند و به سرانديب و پاکستان و کلکته بکوچد آن وقت تکليف دوستان پژوهش گر ما که نان و نام خويش را از راه جستار نويسی به دست می آورند چه می شود . ؟ يا اگر روزی والی هرات و يا اداره ی ارشاد اسلامی " ابرقو " به حبيب الله پيشنهاد کار داد ما دست به دامان کدام آسمان جل شويم .؟ می دانی که اين دوستان استعداد عجيبی در آموختن هر زبانی غير از ابتدا به ساکن های سيستانی دارند و چونان بادند ، هرجايی گذرانشان شد همانجا ساکن می شوند . ( البته اين ها را نبايد با عاشيق های ترک اشتباه گرفت )

حال پرسش اين است که آيا شما به عنوان زبان شناس و پژوهشگر زبان و ادبيات می توانی به داده های زبانی ، شيوه ی ادای واژگان و نيز توليدات زبانی آنها ( البته اگر بتوان نامش را توليد گذاشت ) اعتماد ، اعتنا و تکيه کنی ؟ و جملات آنها را به عنوان سند در جستارهای خود ثبت کنی ؟ جز اين که شايد بتوانی کمی در باره ی لهجه ی آنها چيزی بنويس . به گمانم در مقوله ی موسيقی نيز دانستن اين پيش شرط ها خالی از لطف نباشد . راستش را بخواهی رضا جان بنده همان شکی را که در باره ی سيستانی بودن بيشتر دارم در باره ی خيلی از قطعات موسيقی ما نيز دارم ، مگر اين که خلاف آن ثابت شود . همانقدر که شايد ترديد من همراه با سند نباشد همانقدر هم باورمندان به اين قضيه بی سند هستند . برای شناسايی چهره ی واقعی ی موسيقی سيستانی چند راه را بايد طی کرد و چند کار را انجام داد .

- امروز به هر کسی که اهل موسیقی است می نالد.. دلگیر است. دلش پر است. سنگین سنگین حرف می زند. نامید است و بسیار افسرده ؟ چرا ؟.. بخشی شاید به خاطر شرایط زندگی و جامعه باشد..یعنی تلاشی کرده است ..زحمتی کشیده است..عمری صرف کرده است و نتوانسته است از این تلاش و عمرش بهره چندانی ببرد..هم بهره مادی و هم معنوی.. تقریبا تمامی سخنان به یک نکته کلیدی ختم می شود.. امکانت و سرمایه برای انجام کار هنری.. یعنی این سخنی که من در این مدت از بیش از نود درصد آهنگسازان و نوازنگان و خوانندگان سیستانی شنیده ام.. با کمتر کسی بوده است که در پیوند نبوده باشم و دراین سال ها گفت و گو نکرده باشم...و یا برای او پیغامی نفرستاده باشم و از او خواهش نکرده باشم... اما همگی در پام نخست از نبودن امکانات می نالیدند.. من این را قبول دارم اما این را هم می دانم که همگی خلاقیت در نبود و یا بودن امکانات نیست.. من بارها به این دوستان عرض کرده ام که شما کاری را بیافرینو.حلق کن..امکانتش با من... اما من در پی کاری پر ویزه هستم..نه هر تولیدی که صرفا باید به اسم این که سیستانی است ذوق زده شوم..نه..من ذوق زده نخواهم شد..و از آن دسته آدمهایی هم هستم که هرگز دوست ندارم کسی از اهالی سیستان به صرف این که شعرم به زبان مردم سیستان است بخواند و بخرد و بابتش وقت و پول بگذارد.. اگر شعرم سست است نباید بخرد و و هزینه کند..و خودم هم هرگز اینکار را نخواهم کرد مکر برای جوانی که نیاز به تشویق دارد اما هرگز به این دلیل که این کتاب سست و این شعر کم اهمیت و این موسیقی بی شخصیت را کسی آفریده است که سیستانی ست وبر خود واجب بدانم که بخرم..نه هرگز نخواهم خرید..اتفاقا نخریدن نشانه بلوغ جامعه است نه فقرش..

 

بله. اکنون که اهالی موسیقی اینجا گرد آمده اند ما هم در کنارشان هستیم..خواهش می کنم برای یک بار هم که شده بیاید روراست و بی پرده حرف بزنیم.تا نه من سر فرهنگ و مردم بابت کاری که کرده ام منت بگذارم و نه شما... گویا این روزها دیواری کوتاه تر از دیوار مرذم نیست..هر کسی که فکر می کند کار ماندگاری آفریده است و طرحی دارد بی پرده اعلام کند و بعد بخش کوچکی از کارش را نه در بهترین استودیو بلکه با همین گوشی خود ضبظ کند و برای من بفرستند.. همانگونه که همیشه عرض کرده ام..بی تردید در حد توان خودم یاری اش خواهم کرد تا کارش را خوب ضبظ و نشر کند... این موضوع را برای این عرض کردم که برای یکبار و برای همیشه ما کاستی های خلاقانه خودمان را به گردن امکانات نیندازیم...

نکته دیگر این که نوازندگان و خوانندگان و آهنگسازان ما از نبودن ترانه گله مند هستم.. و من به بیشترشان عرض کردم که برای چند نسل شما ترانه ساخته ام..این شما و این هم بنده.

اکنون بحث را عملی تر پی می گیریم تا در کنار بحث های پزوهشی و تیوریک گامی عملی نیز برداریم.

-  نخست باید این هنرمندان جوان و با استعداد نشان بدهند که چه می خواهند؟ چه کرده اند و چقدر حاضر به همکاری هستند ...باید نخست بنا باشی تا خانه ای بسازی..ویران کردن خانه آسان است اما ساختنش دشوار...به اینجا هم خواهیم رسید...

- داستان موسیقی ما مثل شعرش داستان شگفتی دارد. اصلا اگر بخواهم سرراست تر سخن بگویم بهتر است بگویم همه چیز ما داستانی دارد.. تاریخ ما داستانی دارد..فرهنگی ما داستانی دارد و زبان ما نیز ..درست مثل موسیقی ما.. ما داستان در داستان هستیم...

 

در گذرگاهی گیر کرده ایم که نمی دانیم اینسو باید برویم با آنسو.. اینسو را بیشتر بچسبیم به سود ماست یا آنسو را .. یکسویس ایران امروز است و سوی دیگرش فرهنگ دیروزی که ما نامش را فرهنگ شبه قاره می گذاریم.. با خصلت ها و ویزگی های خودش.. ما نیم اینسویی هستیم و نیم آنسویی. دو پاره شده ایم... دو تکه..درست است که از بنیاد با هم بوده ایم اما این بیشتر به یک شوخی خوشمزه ای می ماند.. لباس / آدام و رسوم / شکل و شمایل / موسیقی و بسیازی از رفتارها ی ما /انسوی ست اما در گذرگاهی مانده ایم که نمی دانیم باید به کدام بیشتر دلبسته شویم.. امروز دیگر کمتر تاریخدان / اسطوره شناس / زبان شناس و فرهنگدانی نیست که نداند ایزلن دو چهره دارد / ایران سیاسی و ایران فرهنگی و دو پیکره دارد.. ایران شرقی و ایران غربی...و بخش فرهنگی ایران شرقی چنان از بخش فرهنگی غربی و مرکزی اش دور است که گاه قابل دیدن در اسزوره ها و تاریخ هم نیست و تا جایی که در بخش هایی از اسطورها ختی اینها همدیگر را نیز نمی شناسند. ما به ایران غربی و مرکزی فعلا کاری نداریم . سخن با بخش شرقی است. بخشی که روزگاری آنرا ایراویجه و روزگاری آریانا و خراسان می نامیدند و تا دره سند جزیی از این فرهنگ بود.. بحث من هرگز بر روی جغرافیا و سیاست نیست .می خواهم درپی ریشه های فرهنگی خود باشم...این بخش سرنوشت فرهنگی تقریبا مشترکی در گذرزمان داشته است.. برای همین است که بسیاری از مولفه های فرهنگی اش مشترک است از جمله موسیقی....کافی ست ما به موسیقی تاجیک ها / خراسانی ها / حتی پشتون ها و هزاره ها هم بنگریم تا به گوه ی شگفتی به رازوارگی اش پی بریم. تمامی ریتم هایی که ما اجرا می کنیم با اندکی تغییر در موسیقی این اقوام است اما شما این ریتم ها و لحن ها را در موسیقی گیلان یا آذربایجان و یا لرستان نخواهید دید..اما تا دلتان بخواهد در هرات و غزبی و هلمند و فراه و کابل و تاجیکستان و پاکستان و هند این می توان رد پا یافت... من تمام این موسیقی ها را هزاران بار شنیده ام...

 

اکنون پرسش این است که آیا می توان اینها را انکار کرد ؟ اگر اینها واقیت است چرا آهنگساز ما بدان ها توجهی نمی کند ؟ آیا اصلا اینها را می داند ؟ بلد است ؟ می تواند پلی بین این ریتم ها و لحن ها با موسیقی رایج ایران بزند ؟ اگر بلد نیست ما چه کنیم ؟

به گمان من خسارت بار ترین عامل واپس ماندگی موسیقی ما نبود خلاقیت و نیروی آفرینندگی همراه با آگاهی و جسارت است.. نه ترانه و نه خواننده است.. آهنگسازی ست که بتواند نخست شناختی ریشه ای داشته باشد.. دیگر آگاهانه راه جسارت کردن را بلد باشد و سپس آفریننده و خلاق باشد...ما این را در درازنای این سالین نداشته ایم.. هر کسی که گمان دیگری دارد من با جان و دل حاظر به گفت و گو با او هستم...

- سلام و درود . چه قدر زیبا و دل نشین با نهایت مهربانی جمع بزرگی بسیار شکیبا داستان موسیقی سیستان را به اشتراک گذاشته اند .

چند پاراگراف به سهم و درک خودم عرض می کنم .

- عزیزان به کمانچه اشاره کردند .

به نظرم که البته در بحث موسیقی ادعایی ندارم اما ظاهرا کمانچه از خانواده قیچک هست .

قیچک صدای ویژه ای دارد و فرهنگ منطقه ما را فریاد می کند و هر جا که قیچک شنیده شود بلافاصله ولایتم را یاد می کنم .

- در افغانستان دهل و ساز و قیچک و رباب و دهلک و طبلک تحت عنوان اتن ملی رایج است اما سبک نواختن دهل و سازشان متفاوت هست . سیستان ما بک سر و گردن برتری دارد .

- سخن گفتن و نوشتن ما در نقد برخی از اثار تولید شده ی امروز سیستانی به معنای تایید همه جانبه تولیدات زنده یادان شریف و علی شهری نیست.. تولیدات و آثارآنها را دستکم بنده هر گز نگفته ام که ترانه و شعر خوب و بی نقص سیستانی ست..ترانه هایی با نگرشی مدگرایانه نسبت به روزگار خویش است و عده ای هم پسندیدند و برخی نیز ماند.. اما با تمام این کاستی ها آنها چند ویژگی دارند که بسیاری از خوانندگان امروزی نداشتند..صدای گیرایی داشتند و انرژی و شوری در صدایشان بود و زبان را بهتر از جوانان امروزی بلد بودند.. اگر قرار است کسی زبان را بلد نباشد پس چه اصراری است که سیستانی بخواند؟خوب نخواند..برود فارسی بخواند..چه ایرادی دارد ؟ اصلا شخصیت اصلی ترانه های هر مرز و بومی به شعرش و لحنش و حنجره اش بسته است..اگر خواننده ای واژه و اصطلاحی را نادرست /غلط و کج و معوج بخواند و نامش را ترانه سیستانی بگذارد که خشت روی خشت بند نمی شود.. پس تلاش های ما برای سالم سازی زبان چه می شود ؟ من یا ذاکرین و دوستان دیگر چند دهه تلاش کرده ایم تا شعر سیستانی از حالت کج و معوجی در بیاید..ساختمان جمله درست ادا شود.. واژه ای ساالم باشد نه این که خواننده بیاید هر جور که دلش خواست بخواند.. تغییرات آوایی سالم و طبیعی یک مقوله دیگر است..شما در هیچ جای دنیا سراغ نداری که خواننده ای بیت شعر شاعر زبان مادری اش را نادرست بخواند و خواننده نامیده شود.. اگر سراغ داری نمونه ای بیاور تا با هم گفت و گو کنیم.اما این که مثلا خواننده ای زبان فارسی دری را با لهجه تهرانی یا شیرازی بخواند سخن دیگری ست... این سخن شما اگر بر فرض مثال ملاک قرار بگیرد که از فردا هر کسی جوری می خواند و می گوید این لهجه خانواده من است.. بیا و درست کن..همان چهار تا واژه و جمله و بیتی هم که داریم غلط ثبت می شود و زبان نیمه جان ما در کمترین زمان نابود خواهد شد.. و تلاش ما هم . من خودم حاضرم خواننده ای کم استعداد.. آهنگی بی رمق.. سازی سست را تحمل کنم اما هرگز نمی توانم تحمل کنم که خواننده ای شعر شاعر را از بیخ و بن غاط می خواند.. در اینجا دو خطا مرتکب شده است..هم شعر را نادرست خوانده است و هم زبان را نابود کرده است..شاید شما اگر شعر شاعر فارسی زبانی را غلط بخوانی هیچ توفیری برای زبان نداشته باشد چون زبان فارسی آنقدر توانمند است که با غلط خوانی خواننده ای نابود نشود اما زبان مادری من و شما داستان دیگری دارد.. نتیجه این که تغییر های اندک لحنی با غلط خوانی دو چیز است

- از سرکار خانم سیما بینا در باره ی منبع بسیاری ترانه هایش پرسیدم, فرمود شما میدانید که من متولد خاشم.

پد رم اهل ساز بود و این ترانه ها را از منطقه ی شما آ رشیو کرده است که دست مایه ی کار من شده است.

اگر کسی تردید دارد, به این بزرگ بانوی هنر دسترسی پیدا کند و بپرسد.

- عزیز دلم ...من هم در ده دقیقه می توانم دویست دو بیتی بسرایم.. اما پرسش این است که چه ضمانتی است که این دوبیتی های من ارزش ادبی و فرهنگی داشته باشد.. ساختن در ده دقیقه هنر نیست..بسیاری از ساخته های ده دقیقه ای ما هم در همان ده دقیقه نخست از یاد می روند... این نشد.این فرار از آفرینش است..من با شما همداستان نیستم.

- در تایید گفته پیام (سیستانی) عرض کنم که ارتباط فرهنگی ما همیشه به سمت شرق سییستان و شمال ان بوده است. اثار باستانی فراوانی این گفته را تایید میکنند. ما با غرب سیستان و جنوب ان به دلیل وجود کویر لوت و بیابانهای خشک و کوههای ناامن بلوچستان ارتباط فرهنگی ناچیزی داشته ابم. بنابر این برای دریافت یگانگی فرهنگی و یا ارتباطات فرهنگی سیستان در گذشته ابتدا به شرق ان و سپس به شمال ان توجه کنید

- امروزه برخی برادران بیرجندی ما هم رقص سیستانی را می رقصند که باعث افتخار ماست، برخی شان هم می گویند این رقص از این جا به سیستان رفته است، به این هم من شخصاً افتخار می کنم، چرا که من فاصله ای بین ما خویشاوندان نمی بینم، ولی اگر کسی در پی پژوهش تاریخ، و صرفاً تاریخی و نه این عقده بازی های قومی، باشد، آن گاه من سند تاریخی عرضه خواهم کرد که چگونه این رقص در سذه های اخیر به بیرجند رفته است و، باز می گویم و، به کسانی می گویم که تاریخ را باور دارند، که بعید نیست این رقص مثلاً در هزاره های دور از شمال واز طریق خراسان و قاینات به سیستان آمده باشد. ولی در سده های اخیر، موزیک ورقص تربت جام هم از اقلیم سیستان به خراسان رفته است و سند تاریخی اش را داریم و ،در پایان این که من افتخار می کنم همۀ این هنر ها را میراث مشترک همۀ مان بدانم، میراثی که در سده هایی ، به دلایلی که تاریخ دانان می توانند باور کنند، در اقلیم هایی از دست رفته است و در اقلیم هایی باقی مانده است. این که مثلاً من سیستانی هم می گویم«سورّه» و کرد غرب ایران هم می گوید«سورّه» و هردو هم به یک معنا می گوییم، سند خویشاوندی ماست، سندی که من دوستش دارم، جدلی هم ندارم که بگویم من برادر بزرگترم یا او، چراکه خود برادری از همه شیرین تر است و، دیگر این که هم اکنون منش و کنش و داده های فرهنگی مان به جهان می گوید کدام بزرگ تریم و، دنیا در پی این نیست که کدام هنر از اصی کجایی است، مخاطب ما هنر برتر را می پسندد و حق با اوست و کسی که بهترین را عرضه کند. در پی « شرتک - شرطک» های حقیرانه نباشیم. دنیا ی آینده به آن جوانی احترام می گذارد که نام«آرین» را برای نوزادش نمی پسندد که از آ ن بوی نژاد پرستی می آید و به دنبال اسم معنا برای فرزند خویش است، من این را به تجربه دیدم از جوان اروپایی ای که همسرش فرزند یکی از دوستانم بود. و ما ایرانی ها در هزاره های دور بر فرزندان مان نامهای با معنا و به عبارتی اسم معنا می گذاشتیم، عنایت کنید به معانی«هخامنش»، « انوشه روان» « مروئه» و امثال آن.

بررسی «موسیقی سیستان» توسط چهره های مطرح فرهنگی در گروه «آیکه» : پرده نخست

 

 

گروه آیکه (در شبکه اجتماعی تلگرام) در آخرین دور از مباحث فرهنگی خویش به بحث پیرامون موسیقی سیستان پرداخته است؛ آنچه در پیش رو دارید گزیده نظرات اعضای گروه می باشد که به مسائل جالب توجه، خواندنی و تأمل برانگیز فراوانی در حوزه کاستی ها، ریشه یابی تاریخی، تحلیل علمی، ایده پردازی های نوین و همچنین جریان معاصر موسیقی سیستان می پردازد. 

 

*****

 

- درود بردوستان..بسیاری از دوستانی که دستی در موسیقی دارند خواهان آغاز شدن گفت و گوهایی در باره موسیقی ی ست که امروزه در سیستان رایج است..اگر دوستان هم همداستان هستند از امشب بحث را در باره موسیقی سیستان پی بگیریم.. پذیرای هنرمندان و کارشناسان موسیقی در این گفت و گو هستیم...

- سلام به همه بزرگواران، من تنها دوست دار موسیقی هستم و گاه گاهی به دلیل کارهای مستند و تلویزیونی به سراغ پخش موسیقی سیستان رفتم و البته بارها هم حذف شده هایی داشتم و البته تجربه ی پخش 9 کار از آثار زیبای مرحوم شهری رو در موسسه ی انتظار دارم، اما چیزی که در موسیقی‌های حال حاضر سیستان کمتر میبینم شعر خوب و موسیقی مبتنی بر حال سیستان والبته علمی و با تنظیم مناسب است، البته که صدا هم خود اهمیت دارد .

این می شود که همچنان کارهای سالها پیش شریف و شهری و صدای بکر حبیب همچنان جذاب و شنیدنی میماند...

شناخت و تلاش نیازمندیم...درود

- ترانه های بکر پیام (سیستانی) را بشنوید...نیاز به آهنگ بکر دارد که بوی فرهنگ سیستان را بدهد..آهنگهایی که من تا کنون شنیدم کپی آهنگهای روز متداول است.

- ... ایشان گمان دارند که دستکم بسیاری از آهنگ هایی که ما تولید کرده ایم گرته برداری از موسیقی روز ایرانی هستند..اگر شما هم در این باره نظری دارید یادداشت بفرمایید..یا این که اگر گمان دیگری دارید با ذکر نمونه در گفت و گو شرگت کنید...

- دوستان موسیقی دانی که در دوره دانشگاه با من در ارتباط بودن و می گفتند اسپانسر نداریم امیدوارم اکنون از نبود آن بعد از دست رد زدن به اسپانسری که برای شان پیدا کردم دم نزنند.

- کاش این دوستان بخشی از تولیدات خود را در همین فضای مجازی نشر می کردند تا دیگران هم می شنیدند و امشب در باره اش گفت و گو می کردند یا نه اگر این دوستان در فضای مجازی هستند از ایشان خواهش کنیم تا در باره کارشان حرف بزنند و کارشان را معرفی کنند...اگر می شناسید دستکم شما ایشان را به گفت و گو دعوت کنید..

- در زمینه موسیقی هم عجالتا این بحث رو مطرح کنم که ظرفیت های آوایی سیستانی در نوع موسیقی هایی که تا حالا تولید شده چندان مورد توجه نبوده مثلا شباهت های آوایی سیستانی و زبانهای خانواده رمنس (بخصوص اسپانیایی و ایتالیایی) میتونه ظرفیت موسیقایی جدیدی رو برای زبان سیستانی مطرح کنه

مثلا سبک اپرا (اگرچه مخاطب چندانی نخواهد داشت اما نتیجه جالب و جاندار خواهد بود)

- یکی از فانتزی های موسیقایی ام این بوده که آهنگی به زبان سیستانی درست مشابه آهنگ O Fortuna (به زبان لاتین) ساخته بشه (http://www.aparat.com/v/cBkFP/Carl_Orff._Carmina_Burana._O_Fortuna)

- برای آن که بحث کمی روشن تر شود سرراست این پرسش هایی را مطرح می کنم تا پاسخ دادن آسان تر شود.. ویژگی های موسیقی ای که ما آن را سیستانی می نامیم چیست ؟ آیا در موسیقی سیستان خلاقیتی اتفاق اتفاق افتاده است ؟ اگر افتاده است کجاست و اگر نیفتاده است برای چه نیفتاده ؟..چرا ما نسبت به اقوام دیگر در این زمینه عقب تر هستیم؟..هر کدام از دوستان می تواند افزون بر اینها در باره رشد و روند موسیقی در سیستان دیدگاهایشان را بنویسد..من هم به جمع شما اضافه خواهم شد.. چون مثل هر شهروند دیگری که دغدغه ی موسیقی دارد به این موضوع اندیشیده ام و سال ها نیز با بسیاری از دوستان از نزدیک آشنا بوده ام و با برخی نیز در این زمینه گفت و گو کرده ام و نامه هایی برای همدیگر فرستاده ایم که پسین تر اینها را نشر می کنم... فعلا دوست دارم که سخنان دوستان دیگر را بشنوم...

- آثار من تا کنون بیشتر برای صدا و سیما بوده و دارای چندین ساختار میباشد. چرا که در زمینه های موسیقی حماسی، موسیقی پاپ، موسیقی فورکلوریک، بوده .

- .... بنظرم موضوعات مهمتری رو باید بررسی کنیم. مثلا چرا آثار تولیدی موسیقی سیستانی اینقدر کمه؟ چرا خیلی از هنرمندان ما به انزوا کشیده شدن؟ چرا آثار مدرنی خلق نمیشه؟ چرا بزرگان موسیقی ما ازشون نام و نشانی برده نمیشه؟ و خیلی مسایل دیگه...

- در شرایطی که موسیقی سیستان موازی با موسیقی سایر اقوام ایران پیشرفت نداشته و حرفای زیادی هم برای گفتن نداره، مسلمه که سلیقه تشنه مخاطبین موسیقی سیستانی به هر هنرمندی که بعضا کار جدی انجام می ده با افراط استقبال خواهد کرد

- ابتدا باید اول عوامل تشکیل دهنده آثار موسیقی را دانست . 1.ترانه یا شعر . 2.ملودی که آهنگساز میسازد . 3.تنظیم کننده . 4. استودیویی برای ضبط اثر 5.خواننده ای که اثر را بتواند پاس کند 6.میکس ومسنرینگ اثر .7. شرکت یا کمپانی که بتواند ان اثر را پخش کند

- بزرگترین مشکل از دید تجربه شخصی و نگاه کلی به روند رشد در موسیقی سایر استانهای مدعی واقعی در این هنر در پیوند موسیقی منطقه ای سیستان با موسیقی مدرن نا آشنایی با خیلی از فاکتورهای علمی و تجربی هست

- بزرگترین آسیبی که به موسیقی سیستان وارد شده اول نداشتن یک ارشیو کلی از ابتدا تا به اکنون بوده . ما از پیشینه مان اثری در دست نداریم . آیا اثار زنده یاد شریف و زنده یاد شهری فقط پبشینه موسیقی ما هست .

- نبود یک استدیو برای ضبط اثر یک هنرمند امری واجب بوده و این برای هیچ هنرمندی در استان برای ضبط وارایه هنر خویش مهیا نیست . میبایست مسافتها و هزینه های زیادی را طی کند تا انهم اگر گرفتار ان دسته از ادمهای دغل باز نیفتد . اثر خود را ضبط نموده و بعد از ان هم هیچ عایدی برای او ندارد. ایا نشر یک اثر در دنیای امروز مانند یک پفک خریدن است . انهایی که سنگ هنر را به سینه میزنند و فقط گوش میکنند ایا تا به حال برای این هنر قدمی هم برداشته اند . یا فقط به یک تشویق اکتفا کردند . سیستان موسیقی غنی داشته که قدر ان را ندانسته ایم من از دوستان اهل موسیقی خواهش میکنم واقعیتها را بنویسند تا همگان بدانند این به هویتشان مربوط است و جدا از فرهنگشان نیست. برای نشر اثار هنرمندان میبایست اسپانسر یا سرمایه گذار داشته باشند . ایا در سیستان سرمایه گذاری هست که برای نشر اثار سرمایه گذاری کند ؟

- مساله دیگه ای که به موسیقی منطقه ای آسیب رسانی میکنه نداشتن متخصص در زمینه علم انتوموزیکولوژی و موزیکولوژی هست

مورد دیگه ای که بارها در جمع دوستان موزیسینم مطرح کردم که هربار دوگانگی رفتار دیده شده این هست که کلا موسیقی استانمون کاملا نیاز به شخم اساسی داره اول آموزش پایه علمی موسیقی و دوم زیر و رو کردن بافتهای تنظیم با رعایت فرم,هامونیزه کردن بخش زیرین ملودیها,دیویزه کردن و آرانژ کردن یک کر علمی دقیق,ارکستراسیون کاملا علمی

که برای اجرا نمودن تک تک این بخشها به یک اسپانسر و همدلی همگانی نیازمند هست

- ... تخصص سازم پیانو و درام ست هست, سابقه تنظیم و رهبری ارکستر

لیسانس موسیقی و در حال حاضر دانشجوی کارشناسی ارشد موسیقی دانشگاه هنر تهران هستم

- به نظرم همه همکاران عزیزم با دنیایی تجربه و کار باید به دید شورایی نگاه کنیم در نشستهای مختلف تخصصها رو کنار هم گذاشت و دست به کار شد با همدلی و سعه صدر

- نظر شخصیم بر این گونه هست

اول یک شورای علمی اعم از آهنگساز تنظیم کننده شاعر و محقق تشکیل بدیم... آثار جمع آوری بررسی و همه در شورا مطرح بشه و پله پله بریم حرکت رو به جلو رو

- سلام به اساتید و بزرگواران.

من به عنوان عضو آخر صف و خوشه چین شما عزیزان ، اگر اجازه بفرمایین با شما در این بحث شریک باشم .

به عقیده من جزئی ترین و پیش پا افتاده ترین مانع در رشد موسیقی سیستانی تعریف اونه. هر کدام از اساتید ما از موسیقی سیستانی تعریفی دارند. شخصاً خوشه چینی همه بزرگواران و هنرمندان رو کردم و پای صحبتهاشون نشستم و اما یک نفر بود که بسیار زیبا موسیقی سیستان رو تعریف علمی کرد!

الانن بیشتر تعریف ما از موسیقی سیستان به آواها و ترانه های قدیمی می رسه. اگر تحقیق جامعی درباره تاریخچه این ترانه ها بشه مسلماً تعریف ما از موسیقی سیستان رو جامع تر میکنه. همونطور که بزرگواران اشراف دارید موسیقی بلوچی مقامیه و ربع پرده در اون نیست اما در موسیقی سیستان ما دو نیم پرده دیاتونیک و دو ربع پرده هم داریم!

- به عقیده من مانند همه جا موسیقی سیستان رو به دو بخش کنیم علمی تره !

یکی ارکسترال . که همگام با عم روز و اصول علمی و آکادمیکی موسیقی کلاسیک به تنظیم و کار بر روی موسیقی سیستان بپردازه ، که اینجا اصالت حفظ میشه و سنت ها حذف .

دومی همان حال محلی و سنتی . که همراه با اصالتها و سنتهاست.

- من هم با شما هم داستانم ویک نقطه نظر دیگر را اضافه میکنم .موسیقی حماسی سیستان

- بله دقیقا چون بیشتر ترانه های سیستانی در قالب سه گاه و چهارگاهه ، که حماسی های موسیقی ایران بحساب میاد. با توجه به اینکه سیستان خودش زادگاه حماسه های ایرانه

- 1) آواز سیتک :

سیتک به دوبیتی هایی گفته می شود که در مضامین مختلف سروده و خوانده می شود.

زنان و دختران سیستانی در شبهای رمضان گردهم جمع می شوند و به خواندن ترانه های سیستانی که به آن سیتک گفته می شود؛ می پردازند.

2) آوازهای مراسم سوگواری:

مراسم سوگواری سیستان نیز آوازهای مخصوص به خود را دارد.به سوگواری کردن ارده کردن یا ارده کشیدن می گویند که همان رباعی خوانی ( روايي يا رباعي كردَ) است و معمولا توسط زنان خوانده می شود.

3) آوازهای کار:

در سیستان هنگام درو و برداشت محصول آوازهای مخصوص خوانده می شود.مانند آوازهای وزن گندم و آواز مشک زنی.

4) آیکه :

آوازهای لالایی سیستانی

5) آوازهای دسته جمعی کودکان :

مانند کریچو کریچو پندونه

6) رمضونیکه :

آوازهای مخصوص ماه رمضان

7) آوازهای شبیه خوانی و تعزیه خوانی

8) لوبتک :

نمایش ریتمیک بدون کلام باهمراهی دایره و حرکات موزون.اين نمايش در سيستان به فراموشي سپرده شده است.

9) الوکه :

آوازهای مولودی خوانی.الوکه، اشعاری است که در عروسی ها و جشن ها خوانده می شود . مضامین اشعار بيشتر مذهبی و عاشقانه است. این اشعار با همراهی دف و دایره و گاها به همراه دهل و ساز اجرا می شود.

- یکی از مهمترین عواملی که موسیقی ما در کشور مطرح نشده نداشتن harmony هست .موسیقی ما فقط melodiv بوده و همه نوازنده ها همان melody را با هم مینوازند .اگر دقت شود موسیقی لری هم دارای harmony بوده وتا کنون این گونه اثتری تولید نشده که بتوان به عنوان موسیقی سبستانی مطرح گردد. اوازهای سیستانی (پیش درامدها و اوازها) از زمانهای باستان تا به امروز همیشه به صورت یک صدایی و بدون همراهی accompaniment اجرا شده اند.یک اواز در هر دستگاهی که باشد چندین بار و بدون همراهی سازی پشت سر هم تکرار میشود و سپس با یک تصنیف و یا یک رنگ که بوسیله تمبک ویا دایره همراهی میشود به پایان میرسد .

- تا هم اکنون برای هارمونیزه کردن یک ملودی اقدامی صورت نگرفته . البته من حق میدهم این حرکت نوین سواد و تجربه را میطلبد که متاسفانه به این مهم پرداخته نشده .

- معایب موسیقی ما . عدم استفاده از ظرفیت کامل ابزاری موسیقی عدم شناخت سبکها و ودسته بندی انها . زنده یاد شهری در ان زمان توانست با استفاده از موسیقی سنتی ایرانی و نغمه های فورکلوریک محلی سیستانی اثاری به یادگار بگذارد . و تاکنون مدت سه دهه هست که هنوز شاهد تولید موسیقی سیستانی بمعنای واقعی نیستیم در واقع میشه گفت نیاز یک اثر خوب وماندگار ترانه هست .بعد یک ملودی خوب و بعد یک صدای خوب . که تشکیل دهنده یک مثلث میباشد. هر ضلع این مثلث اگر ضعیف باشد اثر ماندگاری خود را از دست خواهد داد.

- ازاین سه مورد که ذکرکردین به نظر شما کدام مورد در وضعیت حال حاضر موسیقی سیستان که همه از ان گله مندهستند تاثیر منفی بیشتر گذاشته است؟

- در قدم اول ترانه ..... ما نیاز مبرم به ترانه داریم ....نه شعر ...دنیای ترانه با دنیای شعر فرق میکند

- در همین جا تقاضایی دارم . لطفا و خواهشا . هر بزرگواری که دست به قلم دارد و ترانه سراست . برای حفظ فرهنگ موسیقی سیستان .....من حاضرم ان ترانه را ساخته و با توجه به صدای جوانان وتست از انان برای سیستانمان بسازم و تنظیم کنم .

- استاد غلامعلی بندانی روی اشعار و ترانه های استاد رئیس الذاکرین ترانه های سیستانی زیبایی ساختن. اما متاسفانه در استان ما نشر آثار کمی مشکله

- بله درست فرمودید . متاسفانه ما در قسمت نشر وپخش اثار مشکلاتی داریم که میبایست در اولویت اول باشند و هر چه زودتر مسیر هموار گردد.

- علم ریاضی شاخه ای از علم موسیقی است . ولی اموزش موسیقی مانند اموزش ریاضی یا هیچ علم دیگری نیست . اموزش موسیقی در نهایت . تنها با خود موسیقی امکان پذیر است . و بایستی مباحث نظری و عملی ان را شناخت

- یکی دیگر از مسایل ضعف موسیقی در استان عدم برگزاری اثار هنرمندان و اجرای کنسرت است . وقتی در دیاری یک هنرمند اثر ساخته شده خود را نتواند در معرض عموم اجرا کند چه انگیزه ای میتواند او را برای ساخت اثر بعدی مهیا کند . برای اجرای یک کنسرت هفت خوان را باید طی کرد .جدا از بخش مهم دیگری بنام اسپانسر یا سرمایه گذار در این امر . هنوز هنرمندان سبستان به معنای واقعی خود را بر روی یک محل اجرای واقعی ندیده اند.در کنار هم دوستانه ساز نزده اند . همدیگر را به لحاظ توان موسیقییایی قبول ندارند. اگر به استانهای دیگر نظاره گر باشیم میبینیم که هنر و هنر موسیقی را بسیار ارج نهاده و برای هنرمندان خود ارزش خاصی قایل هستند . بخش بعدی ترکیب و تنوع در موسیقی است. ما موسیقی سیستان را بیشتر در ربع پرده ها شنیدیم .نه در گامهای major و minor واگر گاهی اثری بدون مایه سری و کرن میشنویم فکر میکنیم این اثر ارتباطی با موسیقی سیستان ندارد . در صورتی که من یک ملودی مشهور زنده یاد شریف را گوش کردم که این اثر معروف در گام  CMajorساخته شده بود . ای خدا عاشقو مه عاشقه صحرا جالب بود برام . ان موقع فهمیدم خواننده با زیرکی ملودی را پاس کرده و توانسته از گویش سیستانی و تنالیته صدایی خویش کمال بهره را ببرد. در صورتی که الآنه اگر در همان گام صدایی من یا شخص دیگری بخواند کاملا مشخص است که با گویش و لهجه و خوانندگی سبستانی فاصله دارد . نتیجتا خواننده های جوان ما میبایست این نکته ریز و مهم را کاملا رعایت کنند همچنین در مبحث سازبندی برای یک قطعه سیستانی ... هنوز ما نتوانستیم موسیقی خودمان را مانند دیگر مناطق با یک ارکستر اجرا کنیم .زیرا تعدادی از نوازندگان ما تئوری موسیقی را نمیدانند و نمیتوانند خود را با یک ارکستر هماهنگ کنند . در هر بار اجرا یک چیزی مینوازند . ومتاسفانه از نواختن ساز در یک ارکستر نا آگاهند . بطور مثال اگر برای یک ارکستر part موسیقی فور کلوریک سیستانی نوشته شود و سولیست این ارکستر را یک ساز محلی سیستانی در نظر بگیریم . این اتفاق موسیقیایی نادر بسیار ارزش مند و میتواند فرهنگ موسیقی ما را به یک باره تکان دهد . بطور مثال موسیقی روزی روزگاری .

- متاسفانه استاد بندانی رو واقعا عذاب دادن. روحیه این هنرمند بسیار لطیف و ظریفه.

طبق قراری که با ایشون گذاشتم، استاد قبول کردن که در حد 1-2 دقیقه از هر اثرشون رو تنها برای آشنایی مردم و جامعه با موسیقی سیستان در فضای مجازی منتشر کنم. در فیس بوک هم صفحه ای براشون ایجاد کردم ولی شرمنده استادم که نمیتونم رسیدگی کنم.

- من اطلاعات موسیقایی ام در حد دوستان موزیسین نیست

با این حال یک انتقادی که به جریان موسیقی سیستانی دارم اینه که غالب آثار حال و هوای آهنگ های سنتی ایرانی و آهنگ های قدیمی شماعی زاده و ... رو به ذهن متبادر می کنه! اما آیا واقعا نسل جوان دنبال این جور آهنگ هاس ? الان حتی شبکه های ماهواره ای رو هم بزنید جریانی در موسیقی زبانهای بومی راه افتاده که سبک های تکنو الکترونیک هیپ هاپ رو اجرا می کنن

من بجز یکی دو کار جالب از عادل ابیلی دیگه نتونستم با هیچ کدوم از آهنگ های سیستانی ارتباط برقرار کنم

- این آهنگ عادل ابیلی رو از دست ندین

http://www.aparat.com/v/q2X1f

- کاملا درست می فرمایید نسل جدید تحول می خواهد اما آهنگساز های ما باید موسیقی ارائه کنند که ضمن به روز بودن و پاسخ دادن به نیاز جوانان در پس زمینه موسیقی سیتان هم نمود داشته باشد مثل موسیقی کردستان و اقایان کامکار.

- دارم After Effect یاد میگیرم کارای انرژیک تر هم مدنظر داشته باش نماهنگ های خف بسازم

-  عادل یکی از آهنگای فارسی ات رو خیلی دوس دارم روی آهنگی از CC Catch ریمیکس کرده بودی (Cause You Are Young) وسطش اجرای رپ می رفتی خیلی آهنگ جالبی در اومده بود بارها گوش دادمش

فکنم اسم اش آره آره بود

به سیستانی هم تو این مایه کار کن عالی میشه

- دوستان من از موسيقي چيزي نمي دونم بحث ها رو خوندم و ممنون از جناب ميري و عابلي و اقاي ويولونيست و حامد صوفي. اگر به من نخندين مي خوام بگم يك كليپ ديدم رپ زابلي خيلي جالب بود يك اقايي به اسم ممد پورا اجرا كرده بود. نظر دوستان صاحب نظر درباره ي رپ سيستاني چيه؟؟؟ جدا از شوخي ترانه هايي مثل موكه مه سيستو نشون مي ده كه سيستم اوايي گويش سيستاني بدليل استفاده بيشتر از واجهاي سايشي و دمشي و زنشي قابليت اجرا به سبك اسپانيش رو داره و نظر دوستان متخصص دراين مورد چي هست؟؟

- رپ هم با همه ابتدالش بخشی از سرمایه موسیقی ما هست در پاسخ به نیازهای نسل teenager

موسیقی سیستان همونطور که قبلا هم گفتم میتونه از موسیقی رمنس (اسپانیایی ایتالیایی ...) و حتی موسیقی هندی بهره های زیادی بگیره

-  کار زابلی جدید اینجوریه

بیا که مه خه تو بگو

 رازه دله خود خا بگو

 بگو از دردو غمو رنج زمونه

یه ریتم 3/4 . باحال میشه

- بنده نظر شخصی خودم رو میگم . هر ساختار موسیقی مربوط به پیشینه فرهنگ ان منطقه است به همین خاطر میگن فولکلور . یه زمانی در سال 1376 ملودی موکه مه کنجه که تونو را با ارگ زدیم و اقای محمدی پور خواند و از صدا وسیمای زاهدان برای اولین بار پخش شد  .اقایانی که نام نمیبرم گفتند اقا این با ارگ زده شده باید با سازهای سبستانی زده میشد . حال چه شده و چه اتفاقی افتاده که نتنها ارگ بلکه موسیقی رپ هم اضافه شده . پس جایگاه منطقی و واقعی موسیقی سیستان کجاست . اگر ما اینطوری هم میپذیریم من در هر روز 40 تا اهنگ شاید هم بیشتر با ارگ میزنیم و میدیم به گوش مردم . در واقع مشکل موسیقی الآن نیست .گوش مردم خراب شده که قادر نیست خوب را از بد تشخیص دهد .

- واژه های اصیل بیشتر بکار ببر عادل جان

- البته من کاری ندارم که بقیه چی میگن. چون دوستان اولین انتقادشون اینه که چرا سازهای سیستانی نیست. من موسیقی نو انجام میدم. و همش دیجیتال و با برنامه ساخته میشه و دوس دارم کاری کرده باشم برای موسیقی شهرم. کار سیستانی تونی عمرو جون مه 400 هزارتا دانلود داشت از بزرگترین سایت معروف ایران.گانجا موزیک. بعد اون کار از گرگان شمال گنبد و مشهد کلی تماس و پیام داشتم که تشکر کردن. که هیچکدومشونو نمیشناختم. باید خودت به فکر بازار و فروش و توزیع باشی اگه منتظر بشی که ارگان ها تاییدت کنن به مشکل بقیه دوستان گرفتار میشی . من واسه پول و شهرت کاری انجام نمیدم. اگه قرار بود واسه شهرت باشه. دوستان عزیز چندین دفعه گفتن یه کار بخون با سازهای زنده تا شبکه هامون پخش کنه

- اقاي عادل ابيلي الان يكي از ترانه هاتون رو شنيدم صداي دلنشيني داريد و بخوبي مي خونيد ولي ترانه به گويش اصيل سيستاني سروده نشده و خيلي به فارسي نزديك بود اميدوارم از شعرهايي كه با گويش غليظ سيستاني سروده شدن استفاده كنين مرفق باشيد

- در انتخاب شعر. وسواس داشته باشید و از جناب پیام (سیستانی) مشورت بگیرید

- ما اشعار ناب برای ترانه سازی داریم منتها علم و اشراف کامل به موسیقی ، فرهنگ ، ادب و گویش سیستانی لازمه تا بتونه اثری اینچنین خلق کنه. که یقیناً بزرگوارانی چون استاد شهریاری که با استاد بندانی ارتباط نزدیک دارن این موضوع رو تائید میکنن

- درست می فرمایید اشعار باید احیا کننده ی واژه های فراموش شده ما باشد و هر چه از فارسی معیار فاصله بگیرد و شنونده را وادار به جستجو برای معنی آن کند بهتر است

اما موسیقی باید تلفیقی از گذشته و حال باشد که هنوز این اتفاق نیفتاده

- آنچه من به عنوان کسی که از نوجوانی تا اکنون که 74 سال از عمرم را پشت سر گذاشته ام شاید در بخش ترانه های محلی در حد دانش کم و تجربه ی ناچیزی که دارم اظهار نظری بدون هیچ ادعایی بکنم اما نظرم در مورد مسیقی به عنوان یک مخاطب عامی و ذوقی که اطلاعاتی از منبع مطالعه ی کتابهای مرتبط با موضوع و شنیدن گفتارهای صاحب‌نظران بیشتر نبست این عرایض گفته شد تا دوستان بدانند هر یک از ما به اندازه ی درک و فهم خود از موضوع مورد بحث باید در آن مداخله ای اثربخش داشته باشیم

- در سیستان من و شما ساز قیچک و دهل و سرنا و دایره و رباب که تقربیا بومی به حساب نی آیند بعضی از آنها مانند قیچک گاه در حد تابو نزد خانواده های سیستانی کراهت و قباحت دارند و تا جایی که من خبر دارم به ویژه در خانواده هایی که گرایش سنتی و مذهبی بیشتری دارند حاضر نیستند اگر کلاس فراگیری قیچک یا ساز و دهل باشد فرزند علاقمند خود را برای اموختن بفرستند نمی خواهم اشکارا به علت این امر بپردازم زیرا همه ی شما بهتر از من می دانید

- سیستانی که شهر سوخته را با بیش از 5000 سال تمدن شهرنشینی منظم و قانونمند در آغوش خود دارد و اگر به درستی کاویده شود چه بسا که الواح گوناگونی از دست نوشته ها و آلات موسیقی در آن کشف شود چنان مردمی که بدان درجه از شکوفایی دانش و هنر رسیده بودند هیچ عقل سلیمی نمی تواند بپذیرد که آنان با شعر و ادبیات و انواع هنر از جمله موسیقی سر و کاری نداشته اند

- در دوره هایی از تاریخ مردم سیستان مجبور به مهاجرت به هموطنان و آسیای میانه و کشورهای همجوار شده اند و همه خوب می دانیم که هر انسان مهاجری با داشته های فرهنگی اش که در راس همه زبان و اداب و رسوم اوست از سرزمینی به سرزمینی کوچ می مند شاید سی تار ساز هندی پاکستانی شکل تکامل یافته ی رباب باشد و باز می دانیم که سازها در طول زمان در جهت تکامل و تغییر شکل حرکت می کنند و من سخت باورمندم که بسیاری از ادوات موسیقی کهن ما در جایی غیر از سیستان دارد به حیات خود ادامه می دهند که اگر جستاری محققانه صورت گیرد بخشی از ریشه های قومی خود را باید در اطراف این نقشه ی جغرافیای فعلی است و جو کنیم

- بحث روشنفکری که پیام عزیز باب آن را گشودند بحث جالبی بود به گمان من پاره ای از هنرمندان ما به جای آنکه به دنبال تکه های پازل موسیقی خود که شاید قرنهاست مفقود شده و در جایی دیگر با مردمانی هم ریشه با ما به حیاتش ادامه می دهد ساده ترین راه را انتخاب کرده اند یعنی افزودن سازهای بیگانه با فرهنگ ما و قابلیت محتوایی بجز اصالت منطقه ای من در مورد شعر و ترانه سرایی حرف برای گفتن بسیار دارم اما در حیطه ی موسیقی و ابزار آن باید صاحب نظران اظهار نظر کنند فقط بگویم در 50 ساله ی اخیر در موسیقی و ترانه سرایی کارنامه ی قابل قبولی نداشته ایم نو آوریها در حد تقلید از موسیقی اصیل ایرانی یا کمی جلوتر برویم به جاز و ...نزدیک شده در این کارها خواننده بیشتر برای آنکه قدرت صدایش را به رخ بکشد تحریر های ریز و درشت را چاشنی صدا و کلام کرده در حالی که آنچه از خوانندگان قدیمی از کودکی شنیده ایم هیچ خواننده ای به صدایش تحریر نمی داده است اینکه تحریر در صدا بجاست یا نابجا باید دید ما در کدام حوزه ی موسیقی داریم کار می کنیم

سخن به درازا کشید هرچند هنوز در آغاز گفتاریم باشد تا در بحث ترانه سرایی و آثار موجود در بازار موسیقی بیشتر به گفت و چو بپردازیم

- به گفت و گو جانی تازه دادید..درودها...

- نوشته های شما را خواندم و لذت بردم ونشان از پختگی و تاریخ و چاره راه برای انتقال فرهنگ موسیقایی سازهای محلی جنوب شرقی به فرزندان حال و اینده را میداد من نیز در این رابطه ها با شما هم داستانم ولی نکاتی را نیز به ان اضافه میکنم. میتوان از ابزارهای موسیقی استفاده کرد ولی ان رنگ های اصیل را نباید از بین برد یا کم رنگ کرد . در واقع باید تلاش کرد تا از تمام ظرفیت موجود موسیقی برای تحقق بخشیدن به فرهنگ موسیقی سیستان بهره گرفت . در سر یک سفره غذاهی متنوعی هست هر کسی به میل ذائقه خودش از غذایی استفاده میکند . ولی اینکه بیاییم داد بزنیم و یک قطعه موسیقی را اجرا و فکر کنیم خوانده ایم و تعدادی هم برای ان دست بزنن این جزو نابود کردن موسیقی چیزی دیگری نبست. در واقع توهین به شعور مخاطب است . و برای توجیه کردن کارمان بگوییم من شیوه جدید دارم . میخواهم کمک کنم به فرهنگ موسیقی ......این مسیر را من و دیگر دوستان همدوره ما در سالهای 1370 رفتیم و نتیجه ای دست نداد . در اثر مرور زمان و فراگیری علم فهمیدیم که به شکل دیگری کار را انجام میبایست داد .

- با درود دوست عزیز من هیچ گاه نگفته و نخواهم گفت که چه کسی یا کسانی باید چه غذایی را میل کنند بلکه هدف من از این گفتار بیان حقیقت موجود بوده و آنچه متاسفانه طی مدتی بیش از پنجاه سال بر موسیقی ما گذشته در این مدت نه راه گذشتگان را ادامه داده ایم و نه در راهی نو با قدمهای استوار گام بر داشته ایم قشر درس خوانده من به جای روشنفکر می گویم درس خوانده این درس خواندگی تاژ ششم ابتدایی تا بدرجهء دکترا را شامل می شود و معتقدم هر درس خوانده ای هم روشنفکر نیست و چه بسا کسانی و روستاییانی را می شناسیم که نه درس خوانده اند و نه پیش واژهء مهندس و دکتر را با هزاران جان کندن کسب کرده اند اما اشراف و آگاهی شان به مسایل اجتماعی و رخ آدمهای سیاسی که در پیرامون زندگی اش می گذرد از همان کسانی که عنوان دکتری و روشنفکری را یدک می کشند گاه بیشتر است بد نیست خاطره ای را بگویم تا هم دروید به روان. عزیزانی چون زنده یاد مزار گلستانه و دوست روستایی مشترک ما در دوست محمد خان میانکنگی فرستاده باشیم بنده ، ابراهیم سرحدی ، رییس الذاکرین و گلستانه مهمان دوستی روستایی بودیم شب پس از صرف شام در حالی که هنوز سفره جمع نشده بود هریک از ما در باره ی اوضاع مملکت در سالهای 65 و 66 گپی دوستانه می گفتیم میزبان با صفای ما که خدایش بیامرزاد به حرفهای ما گوش می داد نگهبان در حالی که گوشه های سفره را در دست داشت آرام و بدون هیچ اصراری در به کرسی نشاندن حرفش گفت : این سفره ای که در دست من است اگر به تنهایی یک گوشه اش را بگیرم و بخواهم جمعی کنم امکان ندارد و محتویاتش از گوشه ی دیگر بر زمین می ریزد اما اگر ما چهار نفر هریک گوشه اش را بگیریم و همزمان بلندش کنیم سفره و بساط پهن شده به راحتی جمع می شود و سپس سکوتی فضای خانه را پر کرد و دست اونهمه برای این سخن سنجیده و متین مردی که با تیشه و زمین سخت سر و کار نه داشت درک او و راه حلی که برای مشکل موجود پیشنهاد کرده بود از ما روشنفکران درس خوانده ی پر مدعا بیشتر بود با نام حقیقی ذکر کردم تا دوستان در حقیقت گفتار تردیدی به خود راه ندهند در جامعه ی سیستان ما بزرگان و ریش سفیدان ما اغلب یا بی سواد یا کم سواد بوده اند اما مشکلات قوم و قبیله را با درایت کامل حل می کرده اند

- گفتگوی مجید قنبری عزیز با مولف کتاب نوای کملک :

http://zaraya.ir/post-327.aspx

- http://royal-melody2.blogfa.com/post/123

- http://www.aparat.com/v/4CWvi

- در سال 1377 اگر اشتباه نکنم ترانه مو که مه کنجه که تو نو با همفکری استاد اصغر اسکندری درست کردیم . بضاعتمان در ان روز این بود . و صداوسیما زاهدان ان را پخش کرد . در دو روز به نقل استاد اسکندری 5000 نفر درخواست پخش داده بودند . جمعی از هنر مندان که نام نمیبرم گفتند اقا چرا موسیقی ما را با ارگ نواختن .

- ترانه های پیام (سیستانی) از نظر من فوق العاده است..روان و لطیف با عطر و بوی فرهنگ اصیل سیستان....برخلاف بعضی ترانه ها که کاملا فارسی است فقط با لهجه امروز زابلی...برای یک موسیقی خوب سیستانی اصالت زبان ترانه بسیار مهم است...

- 1) منطقه فرهنگی سیستان که به گواه تاریخ تا نیمروز افغانستان شامل سیستان بوده لذا بسیاری از حقایق موسیقی سیستان ما در افغانستان نهفته شده و حال آنکه هیچ یک از موسیقیدانان سیستانی ما کاوشی در این زمینه نداشته اند. همچنین این حوزه فرهنگی تا جنوب خراسان ادامه و وجه تشابهاتی هم در موسیقی ما و خراسانی ها وجود دارد.

2) نقش مذهب در طر موسیقی سیستان... در اشعار فرخی سیستانی ما اصطلاحات و نامهای زیادی از آلات موسیقی می بینیم. دلیل دوم ، در این قحطی بودجود آمده در موسیقی ، تنها موسیقی که به مخاطب عرضه شد موسیقی با ساز قیچک و.... توسط قوم کولی بود. کولی ها با دست گرفتن ساز به گدایی مشغول شدن که این کار هنر موسیقی رو نزد سیستانی ها منفور و پست کرد ( تا جایی که من و شاید خیلی از دوستان و اساتید عزیز برای یادگیری موسیقی با مخالفتهایی روبه رو بودیم)

همانطور که اساتید اشراف دارن ارکان شناخت هویت موسیقی هر قومی به ترتیب : ریتم ، ملودی ، هارمونی و گروه و در آخر رَنگ و یا ساز است.

- ما کمانچه رو به عنوان ساز ملی میشناسیم ... اما همین کمانچه ساز محلی و بومی خیلی از اقوام ما از جمله لرهاست. اما چرا وقتی قطعه لری می شنویم با همان ساز کمانچه ، از دور می شناسیم؟!!!! ریتم !

 

در سیستان ما ریتم های موسیقیایی خاص خودمون رو داریم.

 

 

اساتید ادب و فرهنگ سیستان که در گروه حضور دارن اشراف کامل به مقوله بحث و بیت ها در سیستان دارید. این بحث و بیت ها بادایره همراهه و با ریتم های خاص سیستان.

یکی از دلایلی که خود من شنونده و مخاطب عام سیستانی ها موسیقی خودمون رو نمیتونم به راحتی از موسیقی سنتی ایران تمیز بدم ، " عدم آشنایی کامل گوش من با ریتم های سیستانیه" !!!!

گوش من فقط ریتم چاپی دایره رو میشناسه!

و اما دلیل دیگرش اینه که به عقیده من موسیقی محلی سیستان از بین سایر موسیقی های محلی ایران ( نه موسیقی های مقامی ) بیشترین تشابهات رو به موسیقی سنتی ایران داره. البته موسیقی سنتی ایران هم شکل گرفته از موسیقی تمام اقوام ایران بوده. عبارت گوشه گویای این قضیه هستن.

- بزرگوارن و پیشکسوتان ادب و هنر یقیناً سید محمدخان نارویی خواننده و نوازنده رباب رو میشناسید.

گوش موسیقیایی من به قدرت گوش اساتیدم در گروه نیست ونمی تونم فواصل ساز ایشون رو به درستی تشخیص بدم. اساتید می تونن با آنالیز نوای ساز ایشون کاربرد ربع پرده ها در ساز رو بررسی کنن و اینکه ایشون چه نوع موسیقی می نواخته.

http://royal-melody2.blogfa.com/post/155

- با یکی از پیشکسوتان موسیقی سیستان صحبت میکردم .ایشون موسیقی سیدخان رو در دسته موسیقی کولی های سیستان گنجوندن!!! در حالی که نارویی طایفه اصیلیست!

به عقیده من موسیقی سیستان قدیم هم مانند موسیقی بلوچستان در هر بخشش متفاوت بوده .... موسیقی مکران و سرحد تفاوتهایی داره هم در رنگ و هم در ساختار ملودیک.

 

 

کلیپ آموزشی رسم الخط شهنازی (آئین نگارش به زبان سیستانی)

 

 

هامون پرس گزارش می دهد: 

 

چگونگی نگارش به زبان سیستانی همیشه یکی از دردسرهای بزرگ مؤلفین و ادباء بوده است. 

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی هامون پرس، اگرچه بیش از یک قرن از توجه مستشرقین به زبان مردم سیستان می گذرد و تولیدات ادبی به این زبان نیز سابقه ای بیش از نیم قرن دارد، با این حال به تعداد نویسندگان و پژوهشگران این حوزه، رسم الخط های متنوع مشاهده می شود.

در میان کلیه رسم الخط هایی که ارائه شده است، به نظر می رسد رسم الخط شهنازی (طراحی شده توسط جواد شهنازی، مؤلف کتاب «خنج؛ فرهنگ گویشی سیستان») از بیشترین شانس و اقبال برای پذیرش مردمی برخوردار باشد. امتیاز ویژه این رسم الخط نسبت به سایر رسم الخط های پیشنهاد شده برای زبان مردم سیستان در این است که بیشترین قرابت را قواعد مصوب فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی دارد. بعبارت دیگر، این رسم الخط به چشم فارسی زبانان بسیار آشناتر خواهد بود. شهنازی کوشیده است در طرح این رسم الخط، جامعیت آوانگاری مصوت های سیستانی را نیز به حداکثر خود برساند؛ اگرچه پاره ای ملاحظات و مسامحه کاری ها در کاربرد تام واکه های سیستانی دیده می شود، با این حال می توان بر سر کلیت این رسم الخط به توافق نظر جامعی دست یافت و راه را برای ایجاد موج تازه ای از تألیفات سیستانی، هموار نمود.

نکته جالب در شیوه طراحی رسم الخط شهنازی در آن است که قواعد مربوط به آن می تواند با اندکی تغییر، برای دیگر زبانها و گویش های ایرانی نیز مورد استفاده قرار بگیرد. آنچه در پیش رو دارید، کلیپ آموزشی کوتاهی است که به مبانی آئین نگارش سیستانی می پردازد؛ مشاهده این کلیپ تنها پنج دقیقه از وقت تان را خواهد گرفت!

مشاهده آنلاین کلیپ از اینجا 

 

 

راه اندازی ستون فرهنگی، ادبی و هنری «آیکه» در پایگاه زارایا

 

 

به تازگی و به کوشش جمعی از فعالین فرهنگی سیستان، گروهی از مطرح ترین چهره های فرهنگی سیستان در شبکه اجتماعی تلگرام شکل گرفته است (تحت عنوان «آیکه») که به بحث های منظم در گستره فرهنگ، ادبیات و هنر سیستان می پردازد. نظر به ضرورت جمع آوری اهم مطالب و دستاوردهای فرهنگی این گروه، پایگاه زارایا اقدام به راه اندازی ستون ویژه «آیکه» می نماید و زین پس به تدریج، رئوس دستاوردهای این گروه را به طبع و نشر می رساند. 

 

 

دوبیتی سیستانی؛ سروده ای از «سعید حاجی حسینی»

 

شعری شورانگیز از «سعید حاجی حسینی» به زبان سیستانی

 

 

 

آهنگ حماسی سیستانی در سبک پاپ با خوانندگی «محمدرضا میری»

 

 

برای مشاهده آنلاین نماهنگ مربوط به اثری فاخر و حماسی به زبان سیستانی، اثری از محمدرضا میری (آهنگساز، تنظیم کننده و خواننده) در کانال زارایا اینجا را کلیک کنید. 

 

 

 

 

پوستر به زبان سیستانی: سروده ای از جواد محمدی خمک

 

 

سئَر گوشِی خوا تِیز مِی نه 

چرُخِه از دوردورا گرِیز مِی نه 

دووارده باد بالا مبینو پو شته 

نو سیستو خرمنه روگِیز مِی نه 

 

 

 

پوستر به زبان سیستانی (17) : ترنگو بشی!

 

 

 

دندونیکه (تصاویر کمیک به زبان سیستانی) : شوتکی؛ برند جدید ماشین !

 

 

شوتکی (به سیستانی: پر شتاب)

 

 

پوستر به زبان سیستانی (16) : یکّه نلّی منه

 

 

پوستر به زبان سیستانی (15) : چَشِی تره شطو از اوش کنو؟

 

 

چشمهایت چگونه فراموشم شود...؟ 

 

 

پوستر: نام های سیستان در طول تاریخ

 

پوستری از نام های سیستان در طول تاریخ: 

 

 

 

 

 

بی تابی - سروده ای از «جواد شهنازی» در سبک «شعر نو»

 

 

کمی دریاب ما را، ساقی شب خیز
کنون یک جام دیگر از تو خواهم
کاسه ی صبرم شده لبریز
صبوری بر تنم شولای یک لایی
در این دشت مشوش
در میان جنگل خشکیده از گز
درد در من گردبادی گشته و
در خویش می پیچم
ز بس حق حق زدم، گشتم
بسان مرغ شب آویز.
در اینجا پای هر گز موش کوری
لانه ای دارد
که زانجا تا مقر گورکن
هی مرگ می کارد. 
در این وادی وهم انگیز
خبر از خواندن مرغ سحرخوان نیست
خروسی نیست در این دشت
که آوازش سلامی بر سحر باشد
ولی با این همه
امّید من سبزی شبدرهاست
که خواهد با شب آویزد
چو خواهد همچو ققنوس
از میان شعله برخیزد.
شکسته زورقی مانم
گرفتار آمده در چنگ بدمستی این امواج بی بنیاد
که سرخوش کرده او را کرم شبتابی 
که سوسو می زند از دور
چون فانوس دریایی.
کنون ما مانده ایم و التهابی سرخ 
از این حسِّ شورانگیز
سه خونین دل، سه تن همزاد
من و رؤیا و بیتابی.

پوستر به زبان سیستانی (14) : لبظ خوا نلّی چیلاسک شو!

 

 

 

لبظ خوا نلّی چیلاسک شو! 

 

 

 

خبر فوری: موفقیت بزرگ برای زبان های بومی ایران (اجرای اصل پانزده قانون اساسی در کردستان)

 

به گزارش وبسایت فارسی/کردی زبان «روانگه» : 

برای نخستین بار در ایران یکی از مدارس شهر سقز شاهد رونمایی و آموزش زبان کردی بود. دانش آموزان و آموزگاران مدرسه صلاح الدین ایوبی سقز دیروز شنبه در مراسمی که به منظور رو نمایی از کتاب آموزش زبان کردی برگزار شده بود، شرکت کردند. مسئولان این برنامه اعلام کرده اند که در تمام اقداماتشان با «مسئولان مربوطه» هماهنگی داشته اند. پس از پایان مراسم رونمایی دانش آموزان بر سر کلاس های درس حاضر شده و برای اولین بار زبان کردی در یک آموزشگاه دولتی تدریس شد. در تاریخ معاصر ایران، به جز چند دوره کوتاه، شرایط برای آموزش زبان کردی در مدارس مهیا نبوده است.

 

موفقیت به دست آمده برای هموطنان کرد زبان در راستای حفظ، احیاء و تقویت زبان مادری خویش را تبریک می گوئیم.

به امید آنکه پیشنهاد «تدوین و تدریس کتابچه آموزشی زبان سیستانی» در مدارس سیستان نیز به زودیِ زود عملی شود. 

پیشنهاد می شود از مجموعه کتب گویش سیستان، تألیفات ارزشمند استاد بزرگوار غلامرضا عمرانی که به زودی شاهد انتشار جلد هشتم آن نیز خواهیم بود، جزوه ای آموزشی جهت تدریس زبان سیستانی در مدارس سیستان تهیه شود. 

 

 

رباعی سیستانی (سروده ای از جواد شهنازی)

 

 

از کُوش کُوش باد سائِه دِوال لَرزونه
دَر بگْره دیار، مدام مْکَشه زْرونه
سِی کو تو چِه روزگارِ شوبازِه شْته
باد موکه نو ور باغ آئیکه مْخونه

 

ترجمه:
از زوزه های وحشت زای باد سایه ی دیوار می لرزد
آتش گرفت آبادی [و] مدام شعله می کشد
ببین تو [که] چه روزگار مضحکی شده است
باد مادر [شده] و برای باغ لالایی می خواند.

 

 

شعری از «جواد شهنازی» : سر اُمْدنِ یو وایه مِه آلا کرده

 

 

سر اُمْدنِ یو وایه مِه آلا کرده
نووَرِه یو کِه کُل خوا ور او وا کرده
بِیوایه اووه نوور و بِیوایه اُنو مِه
یگ عُمرِه یه دل کومه نو آشا کرده

در بزنگاه آمدنش، آرزوهای بی سرانجامم چونان زخمی کهنه سر باز کرده است
نهری را مانم که به عشق آب آغوش گشوده باشد
نهر حسرت به دل آب است و من حسرت به دل او
عمریست که دل عطشناکیهایش را حاشا می کند

 

 

پیشنهاد طراحی «تی شرت» با متن های سیستانی : مشمه نمسته

 

پیشنهاد استفاده از زبان سیستانی در طرح البسه

قابل توجه سازندگان پوشاک در سطح استان س و ب

 

 

عکس نوشته به زبان سیستانی (13)

 

 

ایرانه اسّیستو مئسر نمشو...

(ایران به سیستان بند است...)

 

عکس نوشته به زبان سیستانی (12)

 

 

تو منه وه کول-خوا لکئتو کو...

(مرا به آغوشت درآویز...)

 

مجموعه کتب «گویش سیستان» در فهرست کتب سفارش شده به مدارس کشور + نحوه خرید اینترنتی

 

 

در آخرین جلد کتاب نامه رشد وابسته به وزارت آموزش و پرورش، نام مجموعه کتب «گویش سیستان» تألیفات ارزشمند استاد غلامرضا عمرانی (زبانشناس و مؤلف کتب درسی ادبیات و زبان فارسی از دبستان تا دانشگاه) به عنوان کتابهای مناسب از حیث آموزشی و تربیتی جای گرفته و به مدارس، معلمان و دانش آموزان سرتاسر کشور سفارش شده است. گفتنی است این موفقیت در حالی برای این آثار رقم می خورد که چندی پیش نیز جلد نخست مجموعه کتب گویش سیستان، عنوان برگزیده جایزه فصلی خانه کتاب ایران را از آن خود کرده بود.

به گزارش رسانه نی زار، استاد غلامرضا عمرانی، مؤلف این آثار، از چهره های بنام زبانشناسی معاصر ایران بوده و علاوه بر نوشتارهای ارزشمندی که پیرامون زبان سیستانی به رشته تحریر درآورده است، در تألیف کتب درسی از دوره دبستان تا دانشگاه همکاری های گسترده و ارزنده ای داشته است.

آنچه در پیش رو دارید، توضیحات مربوط به ناشر کتب مزبور (نشر دریافت) می باشد که در پایگاه رسمی آن به طبع رسیده است:

مجموعه‌ کتاب‌های سیستان: این شش جلد کتابِ بی‌مانند از مجموعه‌ی سیستان، کاری سترگ و ارزنده است از استاد غلام‌رضا عمرانی که به‌حق در گستره‌ی علوم انسانی می‌توان نام دانشمند را برازنده‌ی ایشان دانست. این پژوهشگر نوآفرین و بی‌مدعا، حق بسیاری به گردن همه‌ی ما دارد! ایشان در دگرگونی‌های بنیادین و به‌روزکردن و پربارنمودن مطالب کتاب‌های درسی از سال اول ابتدایی تا پایان دوره‌ی دبیرستان و پیش‌دانشگاهی نقش به‌سزایی داشته‌اند و حتی در دانشگاه‌ها نیز فرزندان ایران را به حال خود رها نکرده‌اند و با تلاش در تألیف کتاب ادبیات عمومی (نشر چشمه) یکی از بهترین مجموعه‌های گزینش و آموزش ادبی را پدید آورده‌اند و شاید پس از طی این راه دور و دراز بود که سرانجام این فرصت فراهم شد که به‌سراغ کودکی‌های خود بروند و همراه آن فرزند کنجکاو و تیزهوش کوچه‌پس‌کوچه‌های تفتیده‌ی زابل، زبان مادری را دوباره زمزمه کرده، در آن تنفسی دوباره کنند؛ بازبجویندش، ژرف بکاوندش و نکته‌ها و شگفتی‌هایی بسیار در آن بیابند؛ و این مجموعه دست‌آورد این سفر احساسی- عالمانه است که افتخار نشر آن به ما رسیده‌! گفتنی‌ست که جلد دوم این مجموعه در تابستان ۱۳۸۹ به‌عنوان کتاب شایسته‌ی تقدیر در هجدهمین جشنواره‌ی کتاب فصل برگزیده‌شد.

اهالی رسانه نی زار به نوبه خود این موفقیت بزرگ را به استاد عمرانی، سیستانیان و کلیه علاقه مندان به زبان های بومی ایران تبریک عرض می نماید.

 

علاقه مندان جهت خرید تهیه کتب مزبور می توانند از طریق وبسایت نشر دریافت در لینک زیر (یا جستجوی واژه سیستان در بخش جستجوی وبسایت) اقدام به خرید اینترنتی (بهمراه تخفیف) این آثار نمایند:

 

خرید اینترنتی مجموعه کتاب گویش سیستانی

 

ویدئو کلیپ «Cloud Connected» از گروه متال «In Flames» با زیرنویس سیستانی

In Flames از جمله برجسته ترین گروه های موسیقی در دنیای متال به شمار می رود و تا به اکنون تأثیر به سزایی در شکوفایی و توسعه این دست از موسیقی در ابعاد بین الملل داشته است. آنچه در پیش رو دارید ویدئو کلیپ Cloud Connected از این گروه با زیرنویس به زبان سیستانی می باشد که از طریق کانال تصویری سرای فرهنگ و هنر سیستان در وبسایت آپارات قابل مشاهده است. جهت دانلود مستقیم نیز می توانید اینجا را کلیک کنید. 

راه اندازی کانال تصویری «زارایا» در وبسایت آپارات

بدینوسیله به اطلاع کلیه خوانندگان رسانده می شود کانال «زارایا»، شاخه تصویری وبسایت سرای فرهنگ و هنر سیستان در پایگاه آپارات به آدرس aparat.com/zaraya راه اندازی گردید.

+ جهت مشاهده نخستین تولید ویدیویی زارایا (نماهنگ «داد و بیداد» با صدای عادل ابیلی) اینجا را کلیک کنید. (دانلود مستقیم از اینجا) 

دانلود آهنگ «ماه می خنده» با صدای «محمدرضا هدایتی»

جهت دانلود آهنگ «ماه می خنده، اگه تو بخندی» با صدای «محمدرضا هدایتی»
اینجا یا اینجا را کلیک کنید.

عکس نوشته به زبان سیستانی (7)

چک زنئ، سرچک زنئ! دؤله وه لئتک زنئ! *

(هلهله بر پا کنید! بر دهل محکم بکوبید!)

---

* اصطلاح ریتمیکی که زنان سیستانی در مراسم شور و شادی خویش بلند سر می دهند. (واژه نامه سکزی؛ جواد محمدی خمک؛ سروش، تهران 1379، ص 151).

 

یادداشت تکان دهنده گری لوئیس (نماینده سازمان‌ملل) در مرگ دریاچه‌ هامون

ما نمی خواهیم آخرین نسلی باشیم که در اینجا زندگی می کنیم...

گری لوئیس، هماهنگ کننده مقیم سازمان ملل متحد در ایران

مرد سیستانی می گفت: "فرشتگان بر دستان کسانی که به ما کمک کنند، بوسه خواهند زد."

چهره رنگ پریده این ماهیگیر حکایت از روزگار و احوال ناخوش او می کند، پوست آفتاب سوخته و چرم مانندش گویای سال ها سختی و ناملایمات است و چشمانش نشانی از اشک های فروخورده اش دارد. حسرت زمانی را می خورد که روزگار تاحدی به کامش بود و از ایامی می گفت که دریاچه ها پر از آب و ماهی بودند، فرزندانش شاد و زندگی بر وفق مراد بود.

گفته هایش به قدری تکان دهنده بود که فراموش کردم نامش را بپرسم. می خواست حرف هایش را بشنوم و بعد دنیا را در جریان شرایط ناگوار فقیرترین و نامساعدترین منطقه ایران یعنی تالاب های هامون سیستان قرار دهم.

امروز "تالاب" دیگر واژه ای درست برای هامون نیست. زیرا اینجا حالا زمینی خشک و تفتیده است. اشتغال سودآور اندک است و بیش از نیمی از ساکنان با کمک های کمیته امداد امام خمینی زندگی می کنند.

کار بیشتر آنان ماهیگیری است - یا بود. حالا تقریبا همگی بی کارند و در ویرانه های روستاهای متروکی زندگی می کنند که در حاشیه رودخانه هایی ساخته شده بودند که روزگاری پرآب و شکوفا بودند. باد در اسکله های پرسروصدا، بازارهای خالی از ماهی و قایق های شکسته ای می پیچد، که همه جا پخش شده است.

هامون ها از سه ناحیه تالابی بزرگ به وسعت 5 هزار و 660 کیلومتر مربع تشکیل شده اند. دوسوم این تالاب ها در ایران قرار دارند و آب رودخانه هلمند افغانستان آن ها را به هم ربط داده و تغذیه می کند. بیشتر این ناحیه تا بیست سال پیش سرسبز و گونه های گیاهی و جانوری در آنجا فراوان و دریاچه پر از ماهی بود. مجموع صید سالانه از 12هزار تن فراتر می رفت و ماهیگیران ماهی هایی بیست کیلوگرمی صید می کردند. تالاب ها آب کشاورزان و رمه های گاومیش و امکانات معاش هزاران خانواده را تامین می کردند.

اما ایجاد سدها و کانال ها در افغانستان آب رودخانه را برای کشاورزی در استان های فقیرنشین قندهار، هلمند و نیمروز منحرف کرد و میزان آب دریاچه ها کاهش یافت. و بعد ایجاد چهار مخزن در داخل خود ایران به انحراف بیشتر آب از مسیر طبیعی آن منجر شد.

من از سه روستای؛ تخت دولت، ادیمی و کوه خواجه دیدن و با بسیاری از ساکنان آن ها صحبت کردم. مردم از بی آبی ناراحت بودند و از دولت و سازمان ملل کمک می خواستند. مردم سیستان احساس می کنند برای کمک به آنان هیچ کاری - جز پرداخت کمک های نقدی - انجام نمی شود. آنان می خواهند کار کنند.

خانم سالمندی که دست دو نوه خردسالش را گرفته بود، می گفت "ما برای بقای خود مبارزه می کنیم." و در حالی که به چهره محزون و موهای خاک آلود یکی از نوه های پنج ساله اش اشاره می کرد، گفت "دخترک دارد می میرد. ما نمی خواهیم آخرین نسلی باشیم که در اینجا زندگی می کنیم."

حدود 400 هزار نفر در ناحیه سیستان زندگی می کنند که تعداد زیادی از آنان در زیر خط فقر قرار دارند. کمک نقدی که از دولت یا کمیته امداد امام خمینی دریافت می کنند به زحمت از 20 دلار در ماه فراتر می رود. مردی می گفت: "ما صیادیم و زمین برای کشاورزی نداریم. یعنی اگر ماهی نباشد زندگی هم نیست."

این فاجعه زیست محیطی هزاران نفر را وادار به ترک منطقه کرده است. به گفته منابع دولتی تنها در 2012 حدود 5 هزار خانواده منطقه را ترک کرده اند. در مجموع 600 هزار نفر از اینجا بیرون رفته اند. بیشتر آنان با طی مسیری دوهزار کیلومتری به استان گلستان در شمال ایران رفته اند تا زندگی تازه ای آغاز کنند، دیگران درهمه جای ایران پراکنده شده اند. آنان که مانده اند هرسال فقیرتر می شوند.

آنچه حیرت آور است سرعت پیشرفت این فاجعه ساخته دست انسان است. طی تنها 20 سال امکانات معاش مردم نابود شده است. بادهای شرقی که زمانی با وزیدن روی دریاچه عامل تهویه طبیعی هوا بودند حالا فقط توفان های شن به بار می آورند و روزهای متوالی باعث تیرگی هوا می شوند و توفان شن را به افغانستان و حتی دورتر یعنی تا پاکستان می برند.

به نظر می رسد بیشتر ایرانیان اطلاع چندانی از رنج مردمی ندارند که در هامون های سیستان زندگی می کنند. در مقایسه، فاجعه زیست محیطی نمادین تری در ایران یعنی مرگ آرام دریاچه ارومیه از توجه شدید رسانه ای و سیاسی برخوردار است. اما وقتی اخیرا به دریاچه ارومیه سفر کردم، با نا امیدی شدید و یاس و درماندگی فراوانی مواجه نشدم که در هامون های سیستان شاهد بودم.

این مشکل احتمالا تنها در صورت تحقق دو رویداد کلیدی حل خواهد شد؛نخست، افغانستان و ایران باید مشترکا درباره مسیر اقدام برای تقسیم عادلانه آبی که قرن ها بین خود تقسیم می کرده اند به توافق برسند. دویست سال پیش مرزی در کار نبود. آنچه در آن زمان اهمیت داشت جامعه ها و خانواده ها بود که فرهنگ و زبانی مشترک داشتند و یافتن راه حل آسان تر بود.

دوم، لازم است خود ایرانیان آب اندکی را که به ایران می رسد بهتر تقسیم کنند. درحال حاضر بیشتر آب برای تامین آب آشامیدنی و کشاورزی به شبکه مخزن چاه نیمه عمیق منحرف می شود. در حالی که هنوز می توان اجازه داد بیشتر این آب به طور طبیعی به هامون ها جریان یابد و باعث احیای آن ها و ادامه زندگی جوامع محلی شود.

ایرانیان و جامعه بین المللی باید نسبت به این فاجعه واکنش نشان دهند. و باید هم اکنون چنین کنند. حامیان لازم است کار با ساکنان هامون ها را شروع کنند و به احیای روش زندگی آنان یاری رسانند.

اجازه دهید در آن هنگام فرشتگان تصمیم بگیرند مرحمت خود را چگونه و در کجا ارزانی دارند.

منبع

«دمی و سایه گزی به از جهان دیگری» سروده ای از ماشاالله خلیلی

شب چوستاره می شوم گوشه آسمان تو

من و کویر و «کًر گزی»، تو آسمان دیگری

به کوه و دشت زابلت، نشسته ایی به انتظار

تمام عمرتان چه شد، مگر مکان دیگری

قله به قله چون عقاب، من و هوای پر زدن

قفس قفس پریده ام به کهکشان دیگری

نی و نوایتان چه شد، صدای ساز و صد دهل

گله به گله میرسد، شب و شبان دیگری

چو نای تلخ توتنی به خاک و گل نشسته بود

به دشت بی پرنده ام پر و پران دیگری

من به عطش نشسته ام بر لب کوه خواجه ام

هزاره دوباره ایی و دختران دیگری

تو آن طرف نشسته ایی به تخت و بخت شهر خود

من به کران رسیده ام، تو بر کران دیگری

کجا رسد به گوش من صدای «چور» و «نی برک»

«کپور» زنده ایی شوم، چو ماهیان دیگری

به کوچ می سپاریم بدون آب و دانه ایی

که خوابمان نمی برد به آشیان دیگری

بگو به دشمنان من که رستمانه آمدم

دو چشمتان نشانه گز و کمان دیگری

هزار تاج و تخت اگر که رایگان به ما دهند

دمی و سایه گزی به از جهان دیگری

                                                                                  ماشالله خلیلی

عکس نوشته به زبان سیستانی (6)

سیستونه چکار شه؟

(چه بر سیستان آمد؟)

دندونیکه: تصاویر کمیک به زبان سیستانی (3)

سیستو، پؤ انداز شمه!

فراخوان نخستین مسابقه وبلاگ نویسی سیستان و سیستانیها

در راستای معرفی چهره واقعی سیستان و سیستانیان و استفاده از ظرفیت های دنیای مجازی برای نشان دادن توانمندیها و چالش های فرا روی سیستان و همچنین تعامل و همکاری بیشتر سیستانیان و سیستان دوستان برای موضوعات مختلفیاز جمله توجه افکارعمومی به وضعیت بحرانی دریاچه هامون و سیستان در نظر است «نخستین جشنواره بزرگ وبلاگ نویسی سیستانیها و دوستداران سیستان» در بخش های مختلف برگزار گردد.

«بنیاد نیمروز» و «انجمن دوستی سیستان و گلستان» از عموم وبلاگ نویسان ونویسندگان و اندیشمندان بزرگوار سیستانی و دوستداران فرهنگ و تمدن ایران برای شرکت در این جشنواره دعوت بعمل می آورد.

علاقمندان به شرکت در مسابقه نشانی وبلاگ خود و هم چنین مطالب و تولیداتی را که قصد دارند به مسابقه بگذارند، به ایمیل [e-mail] ارسال فرمایند.

بازه زمانی: کلیه مطالب منتشره در فاصله زمانی 92/10/1 تا 93/2/28.

تلفن اطلاعات ودبیرخانه 01712236960===09111772048 ===09119629340

سامانه پیامک 30002666004030

اطلاعات بیشتر در اینجا

دندونیکه: تصاویر کمیک به زبان سیستانی (2)

تروکه نکنی!

دندونیکه: تصاویر کمیک به زبان سیستانی (1)

ندر گوچگون سیستو